یکی از اختلالاتی که در کودکی مشاهده می‌شود و ذهن والدین را مشغول می‌کند، اختلال پردازش حسی است. این اختلال بر حواس مختلف کودک تأثیر می‌گذارد و توانایی او را برای انجام فعالیت‌های روزمره مختل می‌کند. بنابراین درمان این اختلال از اهمیت زیادی برخوردار است. یکی از روش‌های درمان اختلالات حسی، کاردرمانی است. در این مطلب به بررسی کار درمانی و روش‌های مورداستفاده در آن می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
مروری بر اختلال پردازش حسی
اختلال پردازش حسی اختلالی است که بر نحوه پردازش اطلاعات حسی یا محرک‌های مغز تأثیر می‌گذارد. اطلاعات حسی شامل چیزهایی هستند که می‌بینیم، می‌شنویم، بو می‌کنیم، می‌چشیم یا لمس می‌کنیم. اختلال پردازش حسی می‌تواند تمام حواس پنج‌گانه یا فقط یکی از آنها را تحت تأثیر قرار دهد. این اختلال معمولاً به این معناست که فرد به محرک‌هایی که سایر افراد به آن حساس نیستند، بیش‌ازحد حساس است. اما اختلال مذکور می‌تواند اثر معکوس نیز ایجاد کند که در این حالت، به محرک‌های بیشتری نیاز است تا روی فرد اثر بگذارد. کودکان مبتلا به اختلال پردازش حسی با علائمی مشابه بیزاری نسبت به تحریک حسی، مانند نورهای روشن، واکنش بیش‌ازحد به صداها، عدم تمایل به لمس و حتی مشکلات تعادل و هماهنگی شناخته می‌شوند.
هشت نوع مختلف از اختلالات پردازش حسی وجود دارند که در تصویر نشان داده شده‌اند:
- حس عمقی: حس عمقی کنترل حرکت و وضعیت بدن را افزایش می‌دهد و در عین حال اطلاعاتی درمورد نحوه حرکت شما در فضا ارائه می‌دهد. افرادی که مبتلا به اختلالات حسی هستند با ناتوانی در درک مکان، حرکات و اعمال بدن مواجه می‌شوند.
- حس تعادل: سیستم دهلیزی بخشی از گوش داخلی و مغز است که به پردازش اطلاعات کمک می‌کند تا بتوانید تعادل، هماهنگی و حرکات چشم را حفظ کنید. اختلال در حس تعادل بر حس تعادل راه رفتن، دویدن و حتی ایستادن بدون افتادن تایر می گذارد.
- حس آگاهی درونی: حس آگاهی درونی به احساسات درونی شما مانند احساس سرما، گرما، ناراحتی یا خوشحالی اشاره دارد.
- پنج حواس دیگر: پنج حس باقی‌مانده حواسی هستند که می‌شناسیم و عبارت‌اند از لامسه، شنوایی، چشایی، بویایی و بینایی.
اختلال پردازش حسی به تنهایی به‌عنوان اختلالی خاص در نظر گرفته نمی‌شود و برخی از کارشناسان معتقدند اختلالات حسی با بیماری‌های دیگر مانند اوتیسم یا بیش‌فعالی همراه می‌شوند.
بسته به مشکلات مختلفی که در طول ارزیابی‌ها مشخص می‌شوند، ممکن است چندین نوع درمان مورد نیاز باشد. درمان‌ها اغلب بسته به وضعیت منحصربه‌فرد پاسخ‌های حسی کودک به محرک ها استفاده می‌شوند. می توانید برای اطلاعات بیشتر با انواع روش های درمان اختلال پردازش حسی آشنا شوید.
کاردرمانگران نقش کلیدی در درمان افراد مبتلا به اختلال پردازش حسی دارند. هدف از درمان کاردرمانی برای کودکان مبتلا به اختلال پردازش حسی ایجاد پاسخ‌های خودکار و مناسب به احساسات، بهبود مشارکت اجتماعی و کمک به آنها برای تکمیل فعالیت‌های روزانه است. هنگامی که کاردرمانی مؤثر باشد، کودکان توانایی بیشتری برای تشخیص دقیق، تنظیم، تفسیر و پاسخ های رفتاری و حرکتی مناسب به ورودی های حسی خواهند داشت. پس از ارزیابی کامل کاردرمانی، کاردرمانگر برنامه درمانی را با هدف رسیدگی به مشکلات تدوین و سپس اهداف مربوطه را تعیین می کند.
کار درمانی حسی کودکان
کاردرمانگر پس از معاینه کودک و تشخیص مشکلات او، به ارائه برنامه‌ای درمانی متناسب با نیازهای حسی او می‌پردازد. یکی از روش‌هایی که برای کمک به کودکان مبتلا با اختلالات حسی استفاده می‌شود، درمان یکپارچگی حسی است. کاردرمانگر در طول درمان یکپارچگی حسی با قرار دادن کودک در معرض تحریک حسی به روشی ساختاریافته و تکراری به او اجازه می‌دهد تا احساسات خود را به‌طوری موثق‌تر پردازش کند و به آنها واکنش نشان دهد.
فعالیت‌های درمانی انجام‌شده در کلینیک برای هر کودک متفاوت هستند. به‌عنوان مثال اگر کودک شما برای تنظیم ورودی دهلیزی خود مشکل داشته باشد، کاردرمانگر از تاب خوردن یا فعالیت‌های مربوط به تعادل استفاده می‌کند. برخی از کودکان با پوشیدن جلیقه‌ای سنگین آرام می‌شوند و اضطراب کمتری را تجربه می‌کنند.
درمانگر استفاده از روش‌های دیگر را مانند استفاده از هدفون برای حذف نویز، پخش موسیقی پس‌زمینه، حذف پژواک‌هایی که ممکن است باعث ناراحتی در اتاق شوند و ... توصیه می‌کند.
به‌علاوه کاردرمانگر از فعالیت‌های زیر نیز در طول کاردرمانی استفاده می‌کند:
- درمان‌های تعادلی
- حرکت‌درمانی
- قرار گرفتن در معرض ورودی حسی
- فعالیت‌های بدنی
وظایف کاردرمانگر
کاردرمانگر در طول جلسات کار درمانی به کمک راهکارهای مختلف به افزایش توانایی‌ها و مهارت‌های کودکان کمک می‌کند. او به رشد و توسعه مهارت‌های زیر در کودکان می‌پردازد:
- روابط اجتماعی و تعامل با همسالان
- رشد و تقویت توانایی تمرکز
- ساخت عضلات برای حمایت از ثبات
- یادگیری مهارت‌های حرکتی ظریف
- توانایی انطباق با تغییرات محیطی
- حل مشکلات جسمی، عاطفی یا اجتماعی
- کاهش تأثیر محرک‌های منفی
- آموزش والدین برای تشخیص محرک‌هایی که باعث بدتر شدن رفتار کودک می‌شوند
فعالیت‌های مورداستفاده در طول کاردرمانی حسی کودکان
در ادامه به بررسی برخی از تمرین‌ها یا فعالیت‌هایی که در طول جلسه کاردرمانی استفاده می‌شوند، می‌پردازیم. بسیاری از این فعالیت‌ها را می‌توان در خانه نیز انجام داد:
- نقاشی با انگشتان با استفاده از کرم موبر
- کاوش در سطل‌های حسی پر از اشیاء کوچک مانند اسباب‌بازی‌های پلاستیکی، دکمه‌ها، پاک‌کن‌ها، توپ‌ها، اسفنج‌ها و لوله‌های لاستیکی
- یافتن اشیاء با بافت‌های مختلف مانند نرم، چسبنده، سفت و ...
- بازی با گل، خاک یا خمیر
- غلت زدن، نشستن یا حفظ تعادل روی توپ ورزشی
- پریدن در استخر توپ
- پریدن روی مینی ترامپولین
- پریدن به داخل انبوهی از بالش‌ها یا کوسن‌های مبل
- چرخیدن به‌صورت زنجیره‌ای
- برس زدن مو با برس نرم
- استفاده از مسواک برقی
- پابرهنه راه رفتن
- نوشیدن آب سرد
- خوردن غذاهای ترد یا جویدنی
- هل دادن گاری
- حفظ تعادل سینی با دو دست
- انجام کارهای سنگین و فعالیت‌های مقاومتی
- تاب بازی
البته این‌ها فقط نمونه‌هایی از فعالیت‌های گنجانده‌شده در جلسات کار درمانی کودک مبتلا به اختلالات حسی هستند. بنابراین برای درمان مؤثر با کاردرمانگر مشورت کنید تا برنامه‌ای درمانی متناسب با مشکلات فرزند شما ارائه کند.
مزایای کاردرمانی حسی کودکان
کاردرمانگران به کودکان کمک می‌کنند تا در کارهای روزمره زندگی مستقل شده، ازنظر تحصیلی موفق شوند، مشکلات پردازش حسی را برطرف کنند و ... . در ادامه به توضیح مزایای مختلف کاردرمانی حسی کودکان می‌پردازیم:
- بهبود مهارت‌های حرکتی درشت: مهارت‌های حرکتی درشت شامل ماهیچه‌های بزرگ بدن می‌شوند که برای خزیدن، راه رفتن، پریدن، گرفتن توپ، تعادل، کنترل وضعیت و ... مهم هستند.
- بهبود مهارت‌های حرکتی ظریف: مهارت‌های حرکتی ظریف آن‌هایی هستند که به هماهنگی عضلات کوچک‌تر دست و انگشتان شما مربوط می‌شوند. مهارت‌های حرکتی ظریف برای موفقیت تحصیلی، بستن دکمه‌های لباس و کارهای ظریف مهم هستند. کاردرمانگر می‌تواند به بهبود هماهنگی حرکتی ظریف کودک کمک کند تا توانایی او را در انجام مستقل‌تر وظایف روزمره بهبود بخشد.
- افزایش استقلال در فعالیت‌های زندگی روزمره: فعالیت‌های زندگی روزمره آن دسته از فعالیت‌های مهم مانند تغذیه، لباس پوشیدن و نظافت هستند. کاردرمانگر می‌تواند به کودک شما کمک کند تا فعالیت‌های روزمره زندگی را با افزایش استقلال و سهولت انجام دهد.
- رفع مشکلات پردازش حسی: کاردرمانگر می‌تواند به کودک شما کمک کرده اطلاعات حسی ورودی را بهتر دریافت کند و به آنها پاسخ دهد.
- افزایش قدرت و ثبات کلی: قدرت و ثبات تعدادی از آن مهارت‌های اساسی هستند که برای انجام کارهای روزمره موردنیاز هستند. با توسعه این مهارت‌های اساسی در کار درمانی، فرزند شما می‌تواند فعالیت‌های حرکتی ظریف را کامل کند و محیط خود را با سهولت بیشتری بشناسد.
- تقویت مهارت‌های اجتماعی: کاردرمانگر می‌تواند مهارت‌های اجتماعی و تعامل را با همسالان تقویت کند. او بازی‌های عملکردی، نوبت گرفتن، اشتراک‌گذاری، ابراز احساسات، درک نشانه‌های اجتماعی و غیره را به کودک آموزش می‌دهد.
- بهبود مهارت‌های اجرایی: کاردرمانگر می‌تواند مهارت‌های اجرایی مانند توجه، سازماندهی، ترتیب‌دهی و حافظه را برای بهبود عملکرد تحصیلی و توانایی تکمیل روتین‌های روزانه به‌طور مستقل‌تر به کودک بیاموزد.
- بهبود مهارت‌های حرکتی‌ادراکی: این مهارت‌ها شامل توانایی شما برای سازماندهی و تفسیر ورودی‌های بصری و معنا بخشیدن به آنها می‌شوند. کاردرمانگر می‌تواند به بهبود مهارت‌های حرکتی‌ادراکی کودک کمک کند؛ زیرا این مهارت‌ها برای کارهای روزمره مانند نوشتن، بازی و خواندن مهم هستند.
خدمات کلینیک توانبخشی راه کمال برای کاردرمانی حسی کودکان
اختلال پردازش حسی اختلالی است که بر نحوه پردازش اطلاعات حسی (محرک‌ها) مغز تأثیر می‌گذارد. این اختلالات در کودکان موجب ناتوانی در انجام فعالیت‌های روزمره، عدم تعامل با همسالان و ... می‌شود. بنابراین درمان آنها از اهمیت زیادی برخوردار است. کار درمانی اختلالات حسی یک روش موثر و کارآمد برای کمک به افرادی است که با مشکلات حسی مواجه هستند. اگر کودکتان با اختلالات حسی دست و پنجه نرم می‌کند، می‌توانید با گروه توانبخشی راه کمال تماس بگیرید. تیم ما با تخصص و تجربه کافی، به کودک شما کمک خواهد کرد تا به زندگی سالم‌تر و پرانرژی‌تری دست یابد. برای مشاوره و اطلاعات بیشتر، همین حالا با ما تماس بگیرید!
منابع
abilityinnovations.com
kids-first.com.au
chicagooccupationaltherapy.com
مطالب مشابه
اختلالات ژنتیکی در کودکان می‌توانند در یکی از دسته‌های زیر قرار گیرند: کروموزومی، چندعاملی، تک ژنی. برخی از آنها عبارتند از سندرم داون، سندرم ایکس شکننده، اوتیسم، اسپینا بیفیدا و ...
قشقرق و به‌هم‌ریختگی حسی در اوتیسم ممکن است در سطح ظاهری مشابه به نظر برسند. هر دو می‌توانند با فریاد زدن و گریه کردن، لگد زدن، زدن و حبس نفس بروز پیدا کنند.
«تئوری ذهن» توانایی انسان را برای درک این موضوع توصیف می‌کند که درک آنچه در ذهن اشخاص دیگر می‌گذرد، غیرممکن است. «تئوری ذهن» مفهومی پیچیده به‌نظر می‌رسد، اما درواقع، معمولاً کودکان قبل از 5 سالگی به آن تسلط پیدا می‌کنند.
مشکلات حس چشایی می‌توانند تأثیر زیادی بر زندگی داشته باشند. حس چشایی، میل به غذا خوردن را تحریک می‌کند و نقش مهمی در تغذیه و انتخاب رژیم غذایی دارد. حس چشایی به سلامتی ما نیز کمک می‌کند؛ زیرا باعث می‌شود غذا یا نوشیدنی‌های فاسد را تشخیص دهیم.
در برخی موارد، دور بودن مرکز درمانی دلیل اصلی برای شرکت نکردن کودک در جلسات کاردرمانی است. انتخاب مرکزی مناسب می‌تواند تأثیر مستقیمی بر روند درمان و پیشرفت کودکان داشته باشد. اگر در جنوب تهران زندگی می‌کنید و به کاردرمانی در منزل یا کلینیک نیاز دارید، ما در گروه توانبخشی راه کمال با استفاده از تکنیک‌های مدرن و برنامه‌ریزی شخصی‌شده شما را در مسیر بهبودی همراهی می‌کنیم.
آیا به‌دنبال بهترین و مجهزترین کلینیک کاردرمانی کودکان در شمال تهران هستید؟ کلینیک کاردرمانی راه کمال با ارائه خدمات تخصصی در محیطی گرم و صمیمی، پذیرای فرزندان دلبند شماست. ما با بهره‌گیری از دانش روز و تجهیزات پیشرفته، به کودکان کمک می‌کنیم تا توانایی‌های خود را کشف کرده و به بهترین نحو ممکن رشد کنند.
ماساژ درمانی کودک روشی طبیعی، مراقبتی و آرامش‌بخش برای حمایت از سلامت و رفاه کودک است. این درمان به‌گونه‌ای طراحی شده است که با استفاده از حرکات نرم و ریتمیک به ایجاد آرامش، کاهش اضطراب و بهبود خلق و خوی کودکان کمک کند.
اگر کودک شما در تلفظ کلمات، روانی گفتار، برقراری ارتباط یا درک زبان مشکل دارد، گفتاردرمانی می‌تواند روشی مؤثر برای بهبود مهارت‌های زبانی و گفتاری او باشد. انتخاب مرکز گفتاردرمانی مجهز و حرفه‌ای، نقش مهمی در پیشرفت درمانی کودک دارد.
دسترسی به مراکز گفتاردرمانی مجهز و متخصص، به‌ویژه در مناطقی مانند غرب تهران، اهمیت زیادی دارد؛ زیرا رفت‌وآمد به مراکز درمانی می‌تواند برای خانواده‌ها چالش‌برانگیز باشد. اگر در غرب تهران زندگی می‌کنید ما در گروه توانبخشی راه کمال، بهترین خدمات گفتاردرمانی را با استفاده از روش‌های علمی و نوین برای شما فراهم می‌کنیم.
آیا به‌دنبال بهترین و پیشرفته‌ترین مرکز گفتار درمانی برای کودکان در شرق تهران هستید؟ کلینیک گفتار درمانی راه کمال با فراهم کردن محیطی گرم و دوستانه، آماده پذیرش کودکان شماست. این مرکز با استفاده از تجهیزات مدرن، دانش به‌روز و تیم متخصص، به کودکان کمک می‌کند تا مهارت‌های زبانی و ارتباطی خود را بهبود بخشند و مسیر مناسبی را برای رشد و پیشرفت طی کنند.