سندرم دیجیتال اختلالی است که در کودکان زیر سه سال دیده می‌شود و به‌دلیل استفاده زیاد از وسایل دیجیتال اتفاق میفتد. این اختلال تأثیری قابل‌توجه بر رفتارهای اجتماعی کودک می‌گذارد و علائمی شبیه به اختلال طیف اوتیسم ایجاد می‌کند. بنابراین آشنایی با این بیماری اهمیت زیادی دارد. در این مطلب به بررسی سندرم دیجیتال، علائم، دلایل، روش‌های درمان و ... می‌پردازیم.
سندرم دیجیتال یا بیبی دیجیتال چیست؟
بیبی دیجیتال اختلالی است که در کودکان خردسال (زیر سه سال) که بیش‌ازحد از وسایل دیجیتال استفاده می‌کنند، ایجاد می‌شود. این اختلال علائمی شبیه به اوتیسم در کودک ایجاد می‌کند.
تفاوت بین اوتیسم و سندرم دیجیتال
اوتیسم، اختلالی عصبی‌رشدی است و می‌تواند از بدو تولد وجود داشته باشد. اما سندرم دیجیتال می‌تواند صرفاً به‌دلیل استفاده بیش‌ازحد کودک از وسایل دیجیتال ایجاد شود. کودکان در سنین اولیه 2 تا 4 سالگی مستعد ابتلا به این اختلال هستند.
گاهی‌اوقات، کودکی که در معرض محیط مجازی قرار می‌گیرد، فقط برخی از احساسات (بصری و شنوایی) را تجربه می‌کند و نمی‌تواند به‌طور طبیعی رشد کند؛ زیرا نمی‌تواند بین بینایی و شنوایی و سایر حواس مانند حس لامسه، بویایی، چشایی و ... ارتباط برقرار کند.
علل ابتلا به سندرم دیجیتال چیست؟
بزرگ‌ترین دلیل ابتلا به سندرم دیجیتال، استفاده بیش‌ازحد از وسایل دیجیتال است. مطالعات نشان می‌دهند کودکانی که کمتر از 3 ساعت در روز از وسایل دیجیتال استفاده می‌کنند، بازه توجه بیشتر و تأخیر زبانی کمتری دارند. اما کودکانی که بیش از 3 ساعت در روز از وسایل دیجیتال استفاده می‌کنند، بیش‌فعال هستند، بازه توجه کوتاه و تأخیر زبانی بیشتری دارند.
همچنین، افزایش زمان استفاده از وسایل دیجیتال با کاهش انتقال‌دهنده عصبی گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA) همراه است و در نتیجه منجر به رفتارهای ناهنجار، کاهش عملکرد شناختی و مشکلات رشد زبان می‌شود.
علائم کودک بی بی دیجیتال
برخی از علائم اصلی این اختلال عبارت‌اند از:
- کاهش توانایی شناختی
- بیش‌فعالی
- ناتوانی در تمرکز
- عدم علاقه به فعالیت‌های دیگر
- اختلال گفتار و زبان به‌دلیل کاهش تعامل اجتماعی
- تحریک‌پذیری
- بازه توجه کوتاه‌تر
- نوسانات خلقی
- تحریک‌پذیری و ناامیدی مکرر به‌دلیل انتقال از محیط مجازی به موقعیت‌های واقعی
- مشکل در حفظ تمرکز بر یک فعالیت یا مکالمه خاص برای مدت طولانی
- تغییرات ناگهانی و قابل‌توجه در احساسات و خلق‌وخو و بروز رفتارهای غیرقابل‌پیش‌بینی
تشخیص سندروم بیبی دیجیتال
برای تشخیص دقیق سندروم بیبی دیجیتال، ضروری است که یک ارزیابی کامل و تخصصی توسط کاردرمان انجام شود. در این ارزیابی، کاردرمانگر نیاز دارد که شرح حال دقیقی از والدین در مورد رفتارها و عادات کودک دریافت کند تا بتواند تصویر کاملی از وضعیت کودک به دست آورد. با این حال، تشخیص قطعی نیازمند گذشت زمان و مشاهده تأثیر مداخلات درمانی و حذف عوامل تشدیدکننده است. به بیان دیگر، لازم است مدت زمانی از آغاز درمان و کاهش تأثیر عوامل محیطی و رفتاری مؤثر بر ایجاد سندروم «بیبی دیجیتال» سپری شود تا میزان پیشرفت و تغییرات کودک به دقت مشاهده و ارزیابی شود. پس از این مرحله، کاردرمانگر می‌تواند با توجه به وضعیت جدید کودک، تشخیص قطعی خود را اعلام کند.
متأسفانه، برخی از سندروم‌ها و اختلالات به دلیل عدم آگاهی والدین نسبت به تأثیرات محیطی و رفتاری، در کودکان بروز می‌کنند. این نوع سندروم‌ها، که ماهیتی اکتسابی دارند، با آگاهی‌بخشی و آموزش به والدین در خصوص روش‌های صحیح تربیت و مراقبت از کودکان، به‌سادگی قابل پیشگیری و کنترل هستند. با این حال، در صورت بروز این اختلالات در کودک، درمان به‌موقع برای جلوگیری از پیامدهای منفی جسمی، اجتماعی و روانشناختی بسیار ضروری است. در واقع، هر گونه تأخیر در تکامل گفتاری، حرکتی، هوشی و اجتماعی کودک می‌تواند هشداری برای والدین باشد تا هرچه زودتر به متخصص کاردرمانی مراجعه کنند. دریافت درمان مناسب و به‌موقع می‌تواند کودک را از بسیاری از آسیب‌های احتمالی در دوران بزرگسالی محافظت کرده و او را از مواجهه با مشکلات پیچیده‌تر در آینده باز دارد.
تأثیر سندرم دیجیتال بر کودکان
سندرم بیبی دیجیتال می‌تواند اثرات مضری بر رفاه و رشد کلی کودکان داشته باشد. مطالعات نشان می‌دهند استفاده بیش‌ازحد از وسایل دیجیتال مانند تلفن همراه، تبلت، لپ‌تاپ و ... می‌تواند منجر به سندرم دیجیتال شود. در اینجا برخی از تأثیرات کلیدی این اختلال بر کودکان ذکر شده‌اند:
رشد اجتماعی
استفاده طولانی‌مدت از وسایل دیجیتال مانع از توانایی کودکان برای توسعه مهارت‌های اجتماعی ضروری مانند ارتباط، همدلی و درک نشانه‌های غیرکلامی می‌شود. صرف زمان بیشتر در محیط‌های مجازی، تعاملات رو در رو را کاهش می‌دهد و به‌طور بالقوه مانع از توانایی آنها در ایجاد روابط معنادار و ارتباط عاطفی با دیگران می‌شود.
توسعه شناختی
کودکانی که در تجارب مجازی غوطه‌ور هستند، مواجهه محدودی با تعاملات زبانی در دنیای واقعی دارند که این مسئله باعث تأخیر در رشد زبان و اکتساب واژگان می‌شود. قرار گرفتن مداوم در معرض محتوای دیجیتالی می‌تواند منجر به کاهش توجه و مشکل در تمرکز بر کارهای دنیای واقعی شود.
بهزیستی عاطفی
قرار گرفتن طولانی‌مدت در محیط‌های مجازی منجر به افزایش استرس و اضطراب در کودکان می‌شود. تعاملات محدود رو در رو و قرار گرفتن در معرض محتوای دیجیتال پویا، توانایی آنها را برای درک و همدلی با احساسات دیگران کاهش می‌دهند.
سلامت جسمانی
درگیر شدن با دستگاه‌های دیجیتال برای مدت طولانی منجر به سبک زندگی بی‌تحرکی می‌شود که با مشکلاتی مختلف مانند چاقی و آمادگی جسمانی ضعیف همراه است. تماشای بیش‌ازحد صفحه نمایش، به‌ویژه قبل از خواب، الگوی خواب کودکان را مختل می‌کند و بر سلامت و رفاه کلی آنها تأثیر می‌گذارد.
پیوند والدین و فرزند
استفاده بیش‌ازحد از دستگاه‌های دیجیتال زمان صرف تعامل و ارتباط با کودکان را کاهش می‌دهد. این مسئله رابطه عاطفی بین والدین و فرزندان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
مطالعه بیشتر: مشاوره رابطه والدین با فرزند
تأثیر آموزشی
قرار گرفتن بیش‌ازحد در معرض یادگیری مبتنی بر صفحه نمایش، کاوش عملی و یادگیری تجربی کودکان را محدود می‌کند و به‌طور بالقوه مانع از رشد کلی شناختی آنها می‌شود.
درمان سندرم بیبی دیجیتال
برای درمان سندروم بیبی دیجیتال، باید برنامه‌ای جامع و چندجانبه توسط تیمی از متخصصان توانبخشی دنبال شود. این تیم شامل کاردرمانگر، گفتاردرمانگر و روانشناس کودک و مشاور خانواده است که هر یک در حیطه تخصصی خود، نقش کلیدی در بهبود کودک ایفا می‌کنند. درمان این سندروم نیازمند مراجعه سریع و شروع مداخلات است تا بتوان از دوره طلایی درمان استفاده کرد و به کودک کمک کرد که به رشد طبیعی خود بازگردد.
مراحل درمان سندروم بیبی دیجیتال شامل موارد زیر هستند:
کاردرمانی
کاردرمانی، یکی از اولین و مهم‌ترین روش‌های درمان برای کودکان مبتلا به سندروم بیبی دیجیتال است. کاردرمانگر با ارزیابی جامع مهارت‌های حرکتی، حسی، شناختی و اجتماعی کودک، برنامه‌ای دقیق برای تقویت این مهارت‌ها طراحی می‌کند. در این روش، کاردرمانگر از تمرینات و فعالیت‌هایی استفاده می‌کند که به شکل‌گیری و تقویت مدارهای عصبی در مغز کمک می‌کند. این تمرینات باعث می‌شوند که کودک بتواند مهارت‌های از دست رفته یا ضعیف‌شده خود را بهبود بخشد و از طریق تکرار و تمرین، یادگیری جدیدی در مغز ایجاد شود. در نتیجه، علائم سندروم به مرور زمان کاهش می‌یابد و کودک به مسیر رشد طبیعی خود بازمی‌گردد.
گفتاردرمانی
کودکان مبتلا به این سندروم اغلب با تأخیر در مهارت‌های زبانی و کلامی مواجه می‌شوند. گفتاردرمانگر در این مسیر با ارزیابی دقیق و شناسایی نقاط ضعف و قوت زبانی کودک، برنامه‌ای درمانی را متناسب با نیازهای او طراحی می‌کند. تقویت مهارت‌های کلامی و زبانی به کودک کمک می‌کند تا بتواند بهتر با محیط اطراف خود ارتباط برقرار کرده و پیام‌های خود را منتقل کند. این روند نه تنها مهارت‌های ارتباطی کودک را بهبود می‌بخشد، بلکه تأثیر مثبتی بر رشد شناختی و اجتماعی او نیز خواهد داشت. گفتاردرمانی به‌ویژه زمانی که به صورت هم‌زمان با کاردرمانی انجام شود، به کودک کمک می‌کند که سریع‌تر و بهتر بهبود یابد.
روانشناسی کودک و مشاوره خانواده
روانشناس کودک با بررسی جنبه‌های روانی و رفتاری، نقش مهمی در درمان سندروم بیبی دیجیتال دارد. نخستین وظیفه او، آگاه‌سازی خانواده در مورد ماهیت و علل این سندروم است تا والدین بتوانند با درک عمیق‌تری از مشکل کودک، حمایت‌های لازم را ارائه دهند. روانشناس به خانواده‌ها آموزش می‌دهد که چگونه ابزارهای الکترونیکی را از دسترس کودک خارج کنند و محیطی سالم و مناسب برای او ایجاد کنند. در این راستا، روانشناس به والدین کمک می‌کند تا روش‌های تربیتی صحیح را یاد بگیرند و فعالیت‌های جایگزین مناسبی مثل بازی‌های خلاقانه و فیزیکی، تعاملات اجتماعی، و حضور در فضاهای باز مانند پارک‌ها و مراکز تفریحی را به برنامه روزانه کودک اضافه کنند. این توصیه‌ها به کودک کمک می‌کند تا از حالت انزوا و وابستگی به ابزارهای دیجیتال خارج شده و به جای آن، روابط اجتماعی سالم و رشد متعادل را تجربه کند.
درمان سندروم بیبی دیجیتال نیازمند پیگیری و مداومت است. والدین باید به توصیه‌ها و برنامه‌های درمانی پایبند باشند و جلسات توانبخشی را منظم پیگیری کنند. این رویکرد منظم و همکاری با تیم درمانی، به کودک فرصت می‌دهد تا از مهارت‌های جدید خود به‌درستی بهره‌برداری کند و در نهایت با کسب مهارت‌های ضروری، به مرحله‌ای از استقلال و تعامل اجتماعی سالم برسد.
پیشگیری از سندرم دیجیتال
برای پیشگیری از سندروم بیبی دیجیتال و جلوگیری از اثرات مخرب آن بر رشد کودکان، والدین باید به‌درستی و با آگاهی استفاده از ابزارهای دیجیتال را مدیریت کنند. با توجه به پیشرفت‌های روزافزون تکنولوژی و حضور گسترده وسایل الکترونیکی در زندگی روزمره، نقش والدین در تنظیم و محدود کردن دسترسی کودکان به این ابزارها بسیار حائز اهمیت است. می‌توانید اقدامات پیشگیرانه زیر را برای کاهش اثرات این اختلال بر روی فرزند خود انجام دهید. در اینجا چند استراتژی وجود دارند که می‌توانند به شما کمک کنند:
در اینجا چند استراتژی وجود دارند که می‌توانند به شما کمک کنند:
- زمان استفاده از وسایل دیجیتال را محدود کنید: زمان مشخصی برای استفاده از وسایل دیجیتال تعیین کنید و فعالیت‌های جایگزین مانند بازی در فضای باز، کتاب خواندن و بازی‌های خلاقانه را به کودک پیشنهاد بدهید. کاهش زمان نمایش به کودک این امکان را می‌دهد که تمرکز خود را بر روی انواع دیگر فعالیت‌های خلاقانه متمرکز کند. این کار به تقویت مهارت‌های دیگر کمک می‌کند. همچنین اعتمادبه‌نفس کودک را افزایش می‌دهد و باعث می‌شود بر روی کشف دنیای اطراف تمرکز کند.
- کودک را به برقراری ارتباط با دیگران تشویق کنید: تعاملات رو در رو را با اعضای خانواده، همسالان و مراقبان برای ارتقای مهارت‌های اجتماعی و رشد عاطفی تقویت کنید.
- به کودک پاداش بدهید: سعی کنید درصورت رفتار خوب به کودک پاداش‌های کوچک بدهید. به‌عنوان مثال اگر در یک روز کودکی زمان استفاده از وسایل دیجیتال را از 2 ساعت به 1 ساعت کاهش داد، برای رفتار منضبطانه‌اش به او پاداش دهید. این کار باعث می‌شود به‌تدریج احساس آگاهی و نگرشی مسئولانه نسبت به روال روزانه زندگی‌اش داشته باشد.
- محیطی پرورشی فراهم کنید: محیطی امن و محرک برای کودک فراهم کنید تا از رشد شناختی، عاطفی و فیزیکی او حمایت کند.
- به‌دنبال راهنمایی حرفه‌ای باشید: اگر نگرانی‌هایی درمورد سندرم دیجیتال دارید، برای ارزیابی دقیق و مداخلات مناسب به متخصص مراجعه کنید.
حتما بخوانید: درمان اتیسم در کودکان
رژیم غذایی مناسب
تغذیه نقش مهمی در سلامت کودکان دارد. رژیم غذایی‌ای که می‌تواند به کاهش علائم سندروم بیبی دیجیتال کمک کند شامل مواد غذایی زیر است:
- آجیل: تمام مغزها مانند بادام، گردو، بادام هندی، بادام زمینی و فندق سرشار از ویتامین ای هستند و به تقویت حافظه کمک می‌کنند. آنها همچنین آنتی‌اکسیدانی هستند که از آسیب سلولی محافظت می‌کنند. گردو سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 است و ماده‌ای ارزشمند برای عملکرد مغز، حافظه و توانایی‌های تفکر است. این اسید چرب همچنین عملکردهای شناختی را تشویق کرده و به رشد کلی گفتار کمک می‌کند.
- دانه‌ها: به غیر از آجیل، دانه‌هایی مانند کتان، چیا، دانه خربزه، کنجد و کدوتنبل نیز حاوی آنتی‌اکسیدان‌های قوی مانند ویتامین ای هستند که از مغز در برابر آسیب رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کنند. تخمه آفتابگردان بر خلق‌وخوی کلی و قدرت پردازش ذهنی تأثیر می‌گذارد و بنابراین به‌عنوان تقویت‌کننده مغز در نظر گرفته می‌شود. دانه‌های کدوتنبل حاوی منیزیم، مس و روی بسیار بیشتری نسبت به سایر دانه‌ها هستند که به افزایش تمرکز، حافظه و تمرکز کمک می‌کنند.
- پودر کاکائو: پودر کاکائو خالص (شیرین نشده) حاوی اجزای تقویت‌کننده مغز است؛ زیرا حاوی تعداد زیادی مولکول آنتی‌اکسیدان است که اصلی‌ترین آن اپی کاتچین است که برای بهبود شناخت و اختلالات گفتاری مفید است. از این رو پودر کاکائو ماده غذایی مهمی برای رشد مغز کودکان است.
- براهمی: براهمی غذایی فوق‌العاده برای مغز است و اعتقاد بر این است که با محافظت از سلول‌ها و افزایش مواد شیمیایی مرتبط با یادگیری و حافظه، مغز را تقویت می‌کند. مطالعات نشان می‌دهند این ماده غذایی یادگیری فضایی، تمرکز و توجه را در کودکان بهبود می‌بخشد.
- شانخ پوشپی (از خانواده پیچک): شانخ پوشپی درمانی سنتی برای افزایش عملکرد مغز است. آنتی‌اکسیدان‌ها و فلاونوئیدهای قوی موجود در آن باعث بهبود ظرفیت حافظه، تمرکز، آرامش و هوشیاری کودک می‌شوند. این گیاه دارویی حافظه، استدلال، حل مسئله و سایر توانایی‌های شناختی را بهبود می‌بخشد.
- آشواگاندا: آشواگاندا به کاهش اضطراب و استرس کمک می‌کند. علاوه بر این، سطح استیل کولین (یکی از مهم‌ترین انتقال‌دهنده‌های عصبی) را افزایش می‌دهد که از حافظه، تمرکز ذهنی و هوش بهتر پشتیبانی می‌کند. آشواگاندا همچنین ارتباط بین سلول‌های عصبی را بهبود می‌بخشد و ظرفیت بدن را برای التیام هرگونه آسیب به سیستم عصبی تحریک می‌کند. همچنین منجر به بهبود گفتار نیز می‌شود.
بنابراین رژیم غذایی متعادل و اقدامات مؤثر می‌توانند به معکوس کردن تأثیرات سندروم دیجیتال کمک کنند.
جمع بندی
سندروم بیبی دیجیتال یک معضل رو به رشد است که می‌تواند تأثیرات منفی زیادی بر روی رشد و توسعه کودک داشته باشد. در حالی که استفاده از دستگاه‌های دیجیتال در زندگی روزمره اجتناب‌ناپذیر شده است، شناخت علائم این سندروم و اتخاذ تدابیر مناسب می‌تواند به پیشگیری و درمان آن کمک کند. گروه توانبخشی راه کمال با تیمی متخصص در زمینه توانبخشی کودکان، می‌تواند به شما کمک کند تا با ارائه برنامه‌های درمانی و مشاوره‌ای مناسب، اثرات این سندروم را کاهش دهید. برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره تخصصی، همین حالا با ما تماس بگیرید و گام‌های مؤثری در جهت بهبود سلامت کودک خود بردارید.
منابع:
مطالب مشابه
آموزش ریاضی به کودکان مبتلا به اوتیسم، در اغلب اوقات فرایندی چالش‌برانگیز است. اما به کارگیری روش‌های صحیح باعث موفقیت و پیشرفت قابل‌توجه کودک می‌شود. در این مطلب به بررسی روش‌های مختلف آموزش ریاضی به کودکان مبتلا به اوتیسم می‌پردازیم.
داروی بیش فعالی درمان دائمی محسوب نمی‌شود اما به تمرکز بهتر، افزایش آرامش، یادگیری مهارت‌های جدید و کاهش تکانشگری کودکان کمک می‌کند.
اوتیسم یک بیماری مادام العمر است. خوب شدن اتیسم با افزایش سن نتیجه ای نیست که معمولاً گزارش شود، اما مواردی وجود دارد که علائم با بزرگتر شدن از بین می روند.
اختلال سلوک نوعی اختلال رفتاری محسوب می‌شود که قبل از سن 10 سالگی بروز پیدا می‌کند. درمقابل، اختلال بیش فعالی یکی از شایع‌ترین اختلالات روانپزشکی در کودکان و نوجوانان است که منجر به ناتوانی در کنترل رفتار می‌شود.
درگیر شدن در تمرین‌های ناتوانی‌های یادگیری برای بهبود رشد شناختی، اجتماعی و عاطفی ضروری است. این فعالیت‌ها به کودکان و بزرگسالان فرصتی می‌دهند تا مهارت‌های زندگی روزمره خود را بهبود بخشند، استقلالشان را افزایش داده و تعاملات اجتماعی معنادار را گسترش دهند.
اختلال یادگیری املا (دیسورتوگرافی) نوعی ناتوانی در نوشتن است که در افراد مختلف به‌ویژه کودکان به‌صورت مشکل در نوشتن صحیح کلمات و رعایت قوانین گرامری بروز می‌کند.افراد مبتلا به این اختلال در تشخیص صداها و نوشتن آنها دچار مشکل هستند. پ
لالی انتخابی (SM)، اختلال سلامت روان است که باعث می‌شود بیمار به‌دلیل ترس یا اضطراب نتواند در موقعیت‌های خاص صحبت کند. این بیماری معمولاً کودکان خردسال را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما می‌تواند نوجوانان و بزرگسالان را نیز درگیر کند.
آسیب نخاعی در کودکان بسیار نادر است، اما می‌تواند در پی تولد تروماتیک، حوادث رانندگی، سقوط، آسیب‌های ورزشی یا خشونت (مانند زخم‌های چاقو) رخ دهد. این ضایعه‌ها تأثیر قابل توجهی بر زندگی کودک و خانواده او می‌گذارند و می‌توانند منجر به فلج یا از دست دادن حواس شوند.
کاردرمانی طیفی از مداخلات را برای کمک به کودکان مبتلا به روماتیسم مفصلی پیشنهاد می‌دهد. این مداخلات شامل ارائه بازی‌های طراحی‌شده ویژه برای حداکثر کردن دامنه حرکت یا ارائه مشاوره درمورد وضعیت قرارگیری، حداکثر کردن مهارت‌ها و گاهی‌اوقات ارائه آتل هستند.
تأخیر در رشد، زمانی است که کودک شما در دستیابی به یک یا چند نقطه عطف رشدی در مقایسه با همسالان خود کندتر عمل می‌کند. نقاط عطف رشدی شامل مهارت‌هایی مانند موارد زیر هستند: لبخند زدن برای بار اول، غلت زدن، بلند شدن و ایستادن، بای‌بای کردن، برداشتن اولین قدم و گفتن اولین کلمه مانند «بابا»
هر کودک پس از سکته مغزی مسیر بهبودی منحصربه‌فردی را طی می‌کند. با وجود اینکه سریع‌ترین پیشرفت‌ها معمولاً در ماه‌های اولیه پس از سکته مغزی رخ می‌دهند، اما فرایند توانبخشی می‌تواند برای سال‌ها ادامه یابد و نیازمند تعهد، صبر و کار تیمی متخصصان است.
افراد مبتلا به اوتیسم ممکن است صورتی با ویژگی‌های خاص داشته باشند که آنها را از افراد عادی متمایز می‌کند. برخی از این ویژگی‌ها عبارت‌اند از پیشانی بزرگ، چشم‌های برجسته یا گشاد، لب بالایی نازک، بینی پهن و فیلتروم کوتاه (شیار بین بینی و لب بالایی)
شناخت علائم اولیه اوتیسم در نوزادان ۶ ماهه نقشی کلیدی در تضمین رشد سالم آنها دارد. والدین با توجه به نشانه‌هایی مانند کاهش تماس چشمی، نبود پاسخ‌های اجتماعی، و تأخیر در مهارت‌های ارتباطی می‌توانند اقدامات زودهنگام را برای تشخیص و مداخلات مؤثر انجام دهند.
کودکان مبتلا به اوتیسم معمولاً در ارتباطات اجتماعی و تعامل با دیگران با چالش‌هایی مواجه هستند. در 18ماهگی، والدین باید توجه دقیقی به نحوه تعامل فرزندشان با اطرافیان داشته باشند. نشانه‌های رایجی که ممکن است در این سن ظاهر شوند عبارت‌اند از: فقدان تماس چشمی مؤثر، پاسخ محدود به نام، عدم علاقه به بازی‌های تعاملی و مشکلات در تقلید حرکات یا رفتارها