اختلال سلوک نوعی اختلال رفتاری محسوب می‌شود که قبل از سن 10 سالگی بروز پیدا می‌کند و در نوجوانی شدت می‌گیرد. این اختلال شخصیت دارای الگوی ثابتی از رفتارهای پرخاشگرانه و نافرمانی است. درمقابل، اختلال بیش فعالی یکی از شایع‌ترین اختلالات روانپزشکی در کودکان و نوجوانان است که منجر به ناتوانی در کنترل رفتار می‌شود. این دو اختلال گاهاً همزمان رخ می دهند اما تفاوت‌های زیادی دارند که در این مطلب به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.
تمایزات کلیدی اختلال سلوک و بیش فعالی
اختلالات رشد عصبی طیفی از بیماری‌ها را در بر می‌گیرند که با رشد غیرمعمول مغز مشخص می‌شوند و بر عملکرد شناختی، عاطفی و رفتاری تأثیر می‌گذارند. در میان این اختلالات، اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) و اختلال سلوک (CD) به‌عنوان بیماریهای متمایز، هر کدام دارای ویژگی‌ها و معیارهای تشخیصی منحصربه‌فرد خود هستند. در ابتدا تمایزات کلیدی این دو اختلال را بررسی می‌کنیم:
در درجه اول اختلال کمبود توجه و بیش فعالی بر توجه، کنترل تکانشگری و بیش فعالی تأثیر می‌گذارد و اغلب منجر به مشکل در تمرکز و تکمیل وظایف می‌شود.
درمقابل، اختلال سلوک با الگوهای رفتاری پایدار که هنجارهای اجتماعی و حقوق دیگران را نقض می‌کنند مانند پرخاشگری، فریبکاری و قانون‌شکنی مشخص می‌شود.
مطالعه بیشتر: مشکلات و بیماریهای همزمان با بیش فعالی
مروری بر اختلال بیش فعالی
اختلال نقص توجه و بیش فعالی ، اختلالی عصبی‌رشدی است که با الگوهای بی‌توجهی مداوم، تکانشگری و بیش فعالی مشخص می‌شود و می‌تواند در عملکرد و رشد روزانه اختلال ایجاد کند. بیش فعالی در درجه اول بر فرایندهای شناختی و توجه تأثیر می‌گذارد. این اختلال مزمن اغلب از دوران کودکی شروع می‌شود و ممکن است تا نوجوانی و بزرگسالی ادامه یابد. اختلال بیش فعالی پسرها را بیشتر از دخترها تحت تأثیر قرار می‌دهد.
ویژگیهای کلیدی
ویژگیهای کلیدی اختلال کمبود توجه و بیش فعالی شامل موارد زیر هستند:
بی‌توجهی: افراد مبتلا به بیش فعالی در حفظ توجه، انجام وظایف و سازماندهی فعالیت‌ها مشکل دارند.
تکانشگری: تکانشگری در افراد مبتلا به بیش فعالی ازطریق تصمیم‌گیری عجولانه، عدم رعایت نوبت و اقدام بدون در نظر گرفتن عواقب آشکار می‌شود.
بیش فعالی: رفتار بیش فعالی شامل بی‌قراری، زیاد حرف زدن و بی‌تابی است. این ویژگی در میان تمام افراد مبتلا به بیش‌فعالی مشاهده می‌شود.
انواع بیش فعالی
بیش فعالی بر اساس علائم غالب به سه گروه زیر طبقه‌بندی می‌شود:
- نوع بی‌توجهی: ویژگی بارز این نوع بیش فعالی ، بی‌توجهی و عدم تمرکز است.
- نوع بیش فعالی تکانشی: ویژگی بارز این نوع بیش فعالی ، حرف زدن بیش‌ازحد و بی‌قراری است.
- نوع ترکیبی: این نوع بیش فعالی ، ترکیبی از رفتارهای دو نوع بالا را شامل می‌شود.
علائم بیش فعالی
کودکان مبتلا به بیش فعالی الگوی مداوم بی‌توجهی، بیش فعالی -تکانشگری یا هر دو را نشان می‌دهند. علائم رایج بی‌توجهی در کودکان مبتلا به بیش فعالی عبارت‌اند از:
- عدم توجه به جزئیات یا اشتباهات مکرر به‌خاطر بی‌دقتی
- ناتوانی در توجه کردن در حین انجام وظایف یا بازی
- عدم تمرکز در حین صحبت با دیگران
- پیروی نکردن از دستورالعمل‌ها
- انجام ندادن وظایف
- مشکل در سازماندهی کارها
- ناتوانی در انجام کارهایی که نیاز به توجه یا تلاش ذهنی دارند
- فراموشکاری و گم کردن وسایل شخصی
- حواس‌پرتی
علائم شایع بیش فعالی و تکانشگری در کودکان مبتلا به بیش فعالی عبارت‌اند از:
- بی‌قراری و بی‌تابی
- تحرک بیش‌ازحد
- دویدن بدون هدف
- ناتوانی در انجام فعالیت‌های آرام
- بیش‌ازحد صحبت کردن
- قطع کردن صحبت دیگران
- رعایت نکردن نوبت
دلایل ابتلا به بیش فعالی
با وجود شایع بودن این اختلال، علت به وجود آمدن بیش فعالی چندان مشخص نیست. بااین‌حال، اعتقاد عمومی بر این است که بروز این بیماری به‌طور معمول دارای ریشه‌های عصبی و ژنتیکی است. تحقیقات نشان می‌دهند کاهش دوپامین از اصلی‌ترین عوامل مؤثر در به‌وجود آمدن بیش فعالی است. دوپامین ماده‌ای شیمیایی است که ترشح آن به شکل قابل‌توجهی بر روی فعالیت‌های مغز و بدن انسان تأثیر می‌گذارد و به انتقال سیگنال‌های عصبی کمک می‌کند. این ماده در ایجاد پاسخ‌ها و واکنش‌های عاطفی مؤثر است.
طبق تحقیقات، حجم قشر خاکستری مغز مبتلایان به بیش فعالی از سایر افراد کمتر است. ماده خاکستری شامل نواحی خاصی از مغز است که کنترل برخی رفتارها و عملکردها مانند موارد زیر را برعهده دارد:
- گفتار
- خودکنترلی
- تصمیم‌گیری
- کنترل عضلات و ماهیچه‌ها
محققان هنوز هم برای آگاهی از دلایل بروز اختلال بیش فعالی تلاش می‌کنند. بااین‌حال، تحقیقات نشان می‌دهند موارد زیر اصلی‌ترین علل به وجود آمدن بیش فعالی هستند:
- ژنتیک
- قرار گرفتن درمعرض آلاینده‌هایی نظیر سرب
- مصرف الکل و دخانیات در دوران بارداری
- تولد زودهنگام و وزن کم هنگام تولد
- صدمات مغزی
تشخیص
برای تشخیص اختلال نقص توجه و بیش فعالی ، کودکان زیر 16 سال باید شش نشانه (یا بیشتر) از بی‌توجهی یا بیش فعالی و تکانشگری نشان دهند. علائم آن‌ها باید حداقل به‌مدت 6 ماه و به‌شکلی نامناسب برای سن آن‌ها ادامه داشته باشند.
برای اینکه پزشک بتواند بیش فعالی را تشخیص دهد، علائم باید در بیش از یک مکان مانند مدرسه یا خانه ظاهر شوند. آن‌ها همچنین باید مانع توانایی بیمار برای عملکرد در مدرسه یا ایجاد ارتباط با دوستان و خانواده شوند.
درمان
علائم بیش فعالی با درمان بهتر می‌شوند ولی معمولاً از بین نمی‌روند. پزشک درخصوص کودکان زیر 6 سال مبتلا به بیش فعالی ، آموزش مدیریت رفتار کودک را توصیه می‌کند. او برای کودکان 6 ساله و بزرگ‌تر مصرف دارو و روشهای درمانی دیگر را تجویز می‌کند. درمان اختلال نقص توجه و بیش فعالی اغلب شامل ترکیبی از رفتاردرمانی، آموزش روانی و دارو است. داروهایی که معمولاً تجویز می‌شوند شامل محرک‌ها (مانند متیل فنیدات و آمفتامین‌ها) و غیرمحرک‌ها (مانند اتوموکستین) هستند. محرک‌ها رایج‌ترین داروها برای درمان بیش فعالی هستند.
مروری بر اختلال سلوک
اختلال سلوک، نوعی اختلال رفتاری است که با الگوی رفتاری تکراری و مداوم مشخص می‌شود که حقوق اولیه دیگران و هنجارهای اجتماعی را نقض می‌کند. این اختلال در درجه اول بر رفتار و تعاملات اجتماعی تأثیر می‌گذارد. این اختلال روانپزشکی شایع 5 درصد از جمعیت جهان را تحت تأثیر قرار داده و هنوز هم رو به افزایش است. این اختلال در دوران کودکی یا نوجوانی ظاهر شده و منجر به مشکلات اجتماعی و حقوقی قابل‌توجهی می‌شود.
ویژگیهای کلیدی
ویژگیهای کلیدی این بیماری در ادامه ذکر شده‌اند:
- پرخاشگری: رفتار پرخاشگرانه نسبت به افراد و حیوانات، مانند زورگویی، درگیری فیزیکی و استفاده از سلاح
- تخریب اموال: تخریب عمدی اموال، آتش زدن یا خرابکاری
- فریبکاری: دروغگویی مکرر، دزدی و سایر اشکال فریبکاری برای منافع شخصی
- نقض قوانین: نقض مداوم قوانین ازجمله فرار از مدرسه، فرار از خانه و انجام فعالیت جنسی در سنین پایین
انواع اختلال سلوک
بسته به ویژگیهای رفتاری غالب، اختلال سلوک می‌تواند در چندین دسته ظاهر شود:
- شروع دوران کودکی: علائم قبل از 10 سالگی ظاهر می‌شوند و اغلب شامل پرخاشگری، سرپیچی و قانون‌شکنی هستند.
- شروع نوجوانی: علائم در دوران نوجوانی ظاهر می‌شوند و شامل رفتارهای بزهکارانه هستند.
- شروع نامشخص: سن شروع نامشخص است یا با معیارهای شروع کودکی یا نوجوانی مطابقت ندارد.
علائم اختلال سلوک
نشانه‌های اختلالات سلوک در کودکان تکانشی بیشتر دیده می‌شوند، به‌‌طوری که مدیریت آن‌ها بسیار دشوار است. مشخصه‌های اصلی این اختلال در طول زمان بروز پیدا می‌کنند. این مشخصه‌ها عبارت‌اند از:
- زورگویی، تهدید یا ارعاب دیگران
- شروع دعواهای فیزیکی
- استفاده از اسلحه، چاقو یا سایر مواردی که می‌توانند به دیگران آسیب برسانند
- آزار فیزیکی انسان‌ها یا حیوانات دیگر
- مجبور کردن دیگران به رابطه جنسی برخلاف میل آن‌ها
- آتش‌سوزی اموال دیگران که عمداً باعث آسیب می‌شود
- نابود کردن اموال دیگران
- ورود غیرقانونی به خانه‌ها، اتومبیل‌ها یا ساختمان‌ها
- دروغگویی برای رسیدن به اهداف شخصی
- دزدی یا سرقت اموال دیگران
- فرار از خانه (بیش از یک‌بار)
- ترک تحصیل در سنین پایین
- بیرون ماندن طولانی‌مدت در طول شب در سنین قبل از 13سالگی
دلایل ابتلا به اختلال سلوک
محققان هنوز درمورد علت ابتلا به اختلال سلوک مطمئن نیستند. آن‌ها تصور می‌کنند این اختلال ناشی از ترکیب پیچیده مجموعه عوامل زیر هستند:
عوامل ژنتیکی و بیولوژیکی: تحقیقات نشان می‌دهند برخی از ویژگیهای اختلال سلوک مانند رفتار ضداجتماعی، تکانشگری، پرخاشگری، عدم حساسیت به نتیجه و خلق‌وخو می‌توانند ارثی باشند. همچنین بالا بودن سطح تستوسترون ارتباط نزدیکی با افزایش پرخاشگری دارد. از دیگر عوامل تشدیدکننده پرخاشگری باید به تشنج، آسیب تروماتیک مغزی و آسیب عصبی اشاره کنیم.
عوامل خانوادگی و محیطی: اگر والدین دارای رفتارهای ضداجتماعی و مصرف مواد مخدر باشند احتمال بروز اختلالات سلوک در نوجوان افزایش پیدا می‌کند. همچنین ابتلای والدین به اختلالات خلقی، اسکیزوفرنی (نوعی اختلال روانی مزمن است که معمولاً اثراتی نظیر تحریف واقعیت و توهم را به همراه دارد) یا اختلال شخصیت ضداجتماعی (اختلالی که فرد به درستی یا نادرستی رفتار خود توجهی ندارد) تأثیر زیادی در بروز اختلال سلوک در نوجوانان دارد.
تشخیص
تشخیص اختلال سلوک توسط متخصصان سلامت روان انجام می‌شود. ارزیابی‌ها شامل مصاحبه با بیمار، مراقبان او و بررسی سابقه رفتاری او هستند. فرد مبتلا به اختلال سلوک باید حداقل سه مورد از علائم ذکر‌شده را در سال گذشته و حداقل یکی از آن‌ها را در 6 ماه گذشته داشته باشد. او باید الگوی ثابتی از رفتار آزاردهنده یا مضر نسبت به افراد، حیوانات یا دارایی‌ها نشان دهد که برخلاف قوانین یا هنجارهای اجتماعی باشد.
درمان
درمان این اختلال اغلب شامل ترکیبی از روان‌درمانی، خانواده درمانی و در برخی موارد دارو می‌باشد. هدف رویکردهای روان‌درمانی پرداختن به مسائل عاطفی و رفتاری در حین آموزش مهارت‌های اجتماعی مناسب و راهبردهای مقابله‌ای است. درمان اختلال سلوک آسان نیست. درمان ممکن است به بیمار کمک کند تا یاد بگیرد چگونه با آسیب‌رسانی کمتر، با دیگران تعامل داشته باشد. افراد مبتلا به اختلال سلوک اغلب به درمان طولانی‌مدت نیاز دارند و هیچ دارویی برای درمان آن‌ها وجود ندارد. اما اگر فرزند شما علاوه بر اختلال سلوک به بیماریهای دیگری مانند بیش فعالی ، افسردگی یا بیماریهای روانی مبتلا است، درمان این مشکلات باعث کاهش علائم اختلال سلوک می‌شود.
مروری بر تفاوت‌های اصلی اختلال سلوک و بیش فعالی
در ادامه به‌مرور کلی تفاوت‌های اصلی اختلال سلوک و بیش فعالی می‌پردازیم:
- منشأ اختلال سلوک و بیش فعالی متفاوت است. بیش فعالی اختلالی مزمن است، درحالی‌که اختلال سلوک به‌دلیل تأثیرات ژنتیکی، محیطی که کودک در آن رشد می‌کند، آزار روانی و طرد شدن از طرف والدین ایجاد می‌شود.
- اختلال سلوک زمانی اتفاق میفتد که کودک علائمی مانند رعایت نکردن پروتکل‌ها، عصبانیت، فرار از خانه، تحت تأثیر مواد مخدر و الکل قرار گرفتن و زورگویی را نشان می‌دهد. اما کودکان مبتلا به بیش فعالی علائمی مانند بیش فعالی ، بی‌قراری مداوم و بی‌توجهی از خود بروز می‌دهند. کودکان مبتلا به بیش فعالی ممکن است دچار اختلال سلوک شوند. از هر چهار کودک بیش فعال، یک نفر مبتلا به اختلال سلوک می‌شود.
- افراد مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی برای سازماندهی افکار و درک اطلاعات جدید تلاش می‌کنند، درحالی‌که افراد مبتلا به اختلال سلوک تغییرات رفتاری تهاجمی، مضر و نقض‌کننده نشان می‌دهند.
- اختلال بیش فعالی بر فعالیت مغز تأثیر می‌گذارد، درحالی‌که اختلال سلوک بر فعالیت‌های رفتاری افراد تأثیر می‌گذارد.
- افراد مبتلا به بیش فعالی ممکن است تحت شرایط خاص دچار اختلال سلوک شوند. درحالی‌که بیش فعالی یک بیماری مزمن است، اختلال سلوک بیماری‌ای ارثی است.
- دلایل ابتلا به بیش‌فعالی شامل عوامل ژنتیکی، صدمات مغزی، قرار گرفتن درمعرض آلاینده‌ها، مصرف الکل و دخانیات در بارداری و تولید زودهنگام می‌باشند. درحالی‌که دلایل ابتلا به اختلال سلوک عوامل ژنتیکی، آسیب‌های مغزی و عوامل خانوادگی مانند ابتلای والدین به اختلالات روانی مزمن هستند.
جمع بندی
اختلال سلوک و بیش فعالی دو اختلال متفاوت هستند که هر کدام ویژگی‌ها و علائم خاص خود را دارند، اما تشخیص دقیق و درمان مناسب می‌تواند تاثیر زیادی در بهبود شرایط فرد داشته باشد. اگر شما یا عزیزانتان با این مشکلات روبرو هستید، گروه توانبخشی راه کمال با ارائه مشاوره‌های تخصصی و برنامه‌های درمانی هدفمند می‌تواند به شما کمک کند. برای دریافت اطلاعات بیشتر و شروع درمان، همین حالا با ما تماس بگیرید و گام اول را در مسیر بهبود بردارید.
منابع
webmd.com
askanydifference.com
differbtw.com
مطالب مشابه
آموزش ریاضی به کودکان مبتلا به اوتیسم، در اغلب اوقات فرایندی چالش‌برانگیز است. اما به کارگیری روشهای صحیح باعث موفقیت و پیشرفت قابل‌توجه کودک می‌شود. در این مطلب به بررسی روشهای مختلف آموزش ریاضی به کودکان مبتلا به اوتیسم می‌پردازیم.
کودکان مبتلا به اوتیسم معمولاً در ارتباطات اجتماعی و تعامل با دیگران با چالش‌هایی مواجه هستند. در 18ماهگی، والدین باید توجه دقیقی به نحوه تعامل فرزندشان با اطرافیان داشته باشند. نشانه‌های رایجی که ممکن است در این سن ظاهر شوند عبارت‌اند از: فقدان تماس چشمی مؤثر، پاسخ محدود به نام، عدم علاقه به بازی‌های تعاملی و مشکلات در تقلید حرکات یا رفتارها
گزارش‌های موجود از سوی اسپکتروم نشان می‌دهند که سن 6سالگی برای کودکان مبتلا به اوتیسم نقطه عطف مهمی است؛ چرا که طبق مطالعه‌ای طولانی‌مدت، شدت ویژگیهای اوتیسم در بسیاری از کودکان از سنین 3 تا 6 سالگی کاهش می‌یابند، ولی این پیشرفت معمولاً برای سه‌چهارم کودکان متوقف می‌شود.
تشخیص زودهنگام اوتیسم در کودکان 2 ساله نقشی حیاتی در بهبود نتایج بلندمدت دارد. تحقیقات نشان داده‌اند که شناسایی و مداخله به‌موقع، به‌ویژه در دوران حساس رشد مغز، می‌تواند به توسعه مهارت‌های ارتباطی، اجتماعی و رفتاری کودک کمک چشمگیری کند.
گفتاردرمانی و کاردرمانی پایه‌های اصلی مدیریت اوتیسم محسوب می‌شوند. بااین‌حال، بسیاری از خانواده‌ها برای تکمیل این روش‌ها به سراغ درمان‌های طبیعی و سنتی مانند شاهدانه، داروهای گیاهی و ... می روند.
یکی از مواردی که افراد مبتلا به اوتیسم برای جبران ناراحتی در هنگام برقراری ارتباط چشمی انجام می‌دهند، نگاه کردن به چیزی غیر از چهره دیگران در حین تعامل اجتماعی است. برای مثال دانش‌آموز مبتلا به اوتیسم در مدرسه می‌تواند هنگام نگاه کردن و ور رفتن با شیئی خاص، مانند اسباب‌بازی یا مداد بهتر روی درس تمرکز کند.
تیک‌ها، حرکات یا صداهای ناگهانی و سریعی هستند که کودک به‌طور مکرر و غیرارادی انجام می‌دهد. اگر کودک تیک حرکتی داشته باشد، ممکن است به‌طور مکرر پلک بزند یا شانه‌های خود را بارها و بارها بالا بیندازد. اگر تیک صوتی داشته باشد، احتمالاً به‌صورت ناخواسته صدای خرخر ایجاد می‌کند یا احساس نیاز به صاف کردن مداوم گلو دارد. تیک‌ها اغلب با گذشت زمان تغییر می‌کنند.
هنگامی که کودک به وسواس فکری عملی مبتلا می‌شود، افکار وسواسی و رفتاری اجباری می‌توانند بسیار مکرر و شدید شوند و در زندگی روزمره و رشد طبیعی کودک اختلال ایجاد کنند.
اختلال انفجاری متناوب (IED) نوعی اختلال رفتاری است که با دوره‌های مکرر خشم و پرخاشگری شدید مشخص می‌شود. این فوران‌ها می‌توانند کلامی یا جسمی باشند و اغلب غیرقابل پیش بینی هستند.
هنگامی که مغز در درک ورودی بصری دریافتی مشکل داشته باشد، اطلاعات به‌درستی درک نشده و نمی‌توانند با سایر حواس ادغام شوند.توجه به این نکته بسیار مهم است که اختلال حس بینایی به مشکلات مربوط به بینایی اشاره ندارد. درواقع کودکی که ازنظر بینایی دید 20/20 کامل دارد، اگر با اختلال حس بینایی دست و پنجه نرم کند، همچنان در درک آنچه می‌بیند با مشکل مواجه می‌شود.
آسیب سر می تواند به خفیفی ضربه، کبودی (کوفتگی) یا بریدگی روی سر باشد. یا می تواند ضربه مغزی، بریدگی عمیق یا زخم باز، شکستگی استخوان جمجمه، خونریزی داخلی یا آسیب به مغز باشد.