تشخیص اختلالات یادگیری معمولاً ازطریق مشاهده مشکلات تحصیلی کودک در مدرسه آغاز می‌شود. معلمان و والدین اولین افرادی هستند که متوجه این چالش‌ها می‌شوند. برای تشخیص دقیق، کودک باید تحت ارزیابی‌ها و آزمایش‌های خاص قرار گیرد. در این فرآیند، متخصص اطفال، روانشناس مدرسه یا روانشناس کودک مشارکت دارند.
تشخیص رسمی اختلال یادگیری توسط روانشناس انجام می‌شود. در مدارس، پس از شناسایی اولیه، کودک برای ارزیابی بیشتر و تدوین برنامه آموزشی به متخصصان ارجاع داده می‌شود. این فرآیند شامل مشاهدات، مصاحبه‌ها، ارزیابی‌های عملکردی، انجام تست‌های تشخیصی، بررسی سابقه پزشکی و خانوادگی و گزارش‌های مدرسه است. والدین در تمام مراحل، همکاری نزدیکی با معلمان و متخصصان دارند.
چگونه اختلالات یادگیری را تشخیص دهیم؟
انواع ارزیابی‌ها برای اختلالات یادگیری - که هر کدام از ارزیابی‌ها یا آزمایش‌های مختلفی استفاده می‌کنند - شامل موارد زیر هستند:
- ارزیابی پزشکی. متخصص اطفال ابتدا با انجام معاینات فیزیکی و عصبی، احتمال وجود بیماری‌های زمینه‌ای را بررسی می‌کند. در صورت لزوم، آزمایش خون یا تصویربرداری تجویز می‌شود.
- ارزیابی آموزشی و عملکرد تحصیلی. معلمان، رفتار و عملکرد تحصیلی کودک را در کلاس بررسی می‌کنند. مهارت‌های خواندن، نوشتن و ریاضی بر اساس سطح کلاس ارزیابی می‌شود و گزارش‌های دقیقی ارائه می‌دهند.
- ارزیابی شناختی. این ارزیابی شامل تست هوش (IQ) کلامی و غیرکلامی است که توسط روانشناس کودک یا مدرسه انجام می‌شود. همچنین نحوه پردازش اطلاعات (شنیداری یا دیداری) کودک بررسی می‌شود.
- ارزیابی روانشناختی. این بخش به تشخیص اختلالاتی مانند نقص توجه و بیش فعالی، اضطراب، افسردگی یا مشکلات اعتماد به نفس کمک می‌کند که ممکن است همراه با اختلال یادگیری باشند. روانشناس کودک وضعیت روحی، انگیزه، روابط اجتماعی و نگرش کودک نسبت به مدرسه را بررسی می‌کند.
- ارزیابی عصب روانشناختی. عصب روانشناس بررسی می‌کند که چگونه آسیب‌ها یا بیماری‌های مغزی بر مهارت‌های شناختی و رفتاری کودک تأثیر می‌گذارند. این ارزیابی برای کودکانی که آسیب‌های سیستم عصبی دارند یا سابقه مشکلات مغزی دارند، مفید است و نقاط ضعف و قوت یادگیری آن‌ها را مشخص می‌کند.
تست‌های مورداستفاده برای تشخیص اختلال یادگیری چیست؟
آزمون‌های ناتوانی یادگیری که توسط روانشناسان و متخصصان آموزشی انجام می‌شوند شامل آزمون‌های هوش، پیشرفت تحصیلی، زبانی و یکپارچگی بینایی-حرکتی است. این آزمایش‌ها به شناسایی دقیق مشکلات یادگیری کمک می‌کنند و راه را برای مداخلات مناسب هموار می‌سازند.
آزمون‌های هوش
آزمون‌های هوش، آزمون‌هایی هستند که توانایی‌های ذهنی و تنوع عملکرد شناختی کودک را اندازه‌گیری می‌کنند. این آزمون‌ها اساساً ظرفیت کودک را برای فکر کردن، حل مسائل در موقعیت‌های جدید (که به آن استدلال سیال گفته می‌شود) و همچنین میزان دانش عمومی، واژگان و توانایی استدلال بر اساس اطلاعات کسب‌شده (که به آن مهارت‌های متبلور گفته می‌شود)، اندازه‌گیری می‌کنند. تست‌های هوش معمولاً به عنوان شاخص‌هایی برای شناسایی سیستم‌های حل مسئله و همچنین مشخص کردن نقاط قوت و ضعف شناختی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
به‌علاوه این آزمون‌ها، به تمایز میان آسیب‌های شناختی کلی مرتبط با ناتوانی ذهنی ازجمله اختلالات یادگیری و اختلالات زبان کمک می‌کند. تفسیر عملکرد کودک در این آزمون‌ها بینش‌هایی را در مورد کاستی‌های پردازش زمینه‌ای ارائه می‌دهد.
یکی از رایج‌ترین ابزارهایی که برای ارزیابی IQ کودکان و نوجوانان استفاده می‌شود، مقیاس هوش وکسلر برای کودکان(WISC-IV) است. این آزمون به طور خاص برای سنجش هوش کودکان طراحی شده و شامل مجموعه‌ای از زیرآزمون‌ها است که به ارزیابی مهارت‌های شناختی مختلف کمک می‌کند. برای نوجوانان 16 ساله یا بزرگ‌تر و بزرگسالان، معمولاً از نسخه بزرگسالان این آزمون به نام مقیاس هوش بزرگسالان وکسلر (WAIS-IV) استفاده می‌شود.
سایر تست‌های هوش رایج شامل تست هوش استنفورد-بینه (Stanfor-Binet Intelligence Test)، مقیاس‌های سنجش توانایی‌های افتراقی (DAS)، آزمون توانایی‌های ادراکی وودکاک جانسون (Woodcock Johnson Test of Cognitive Abilites) و آزمون جامع هوش غیرکلامی (CTONI) هستند. یافته‌های این آزمون‌ها می‌توانند به نقاط قوت و ضعف کودک کمک کنند.
آزمون‌های پیشرفت تحصیلی
آزمون‌های پیشرفت تحصیلی برای ارزیابی میزان مهارت‌ها و دانش تحصیلی دانش‌آموز پس از یک دوره یادگیری طراحی شده‌اند. این آزمون‌ها می‌توانند شامل تست‌های استاندارد یا امتحانات جامع باشند و عملکرد تحصیلی دانش‌آموز را در حوزه‌های مختلف مانند ریاضی، خواندن و زبان ارزیابی کنند. آزمون‌های پیشرفت تحصیلی نه تنها میزان یادگیری در کلاس را می‌سنجند، بلکه دانش و مهارت‌هایی که دانش‌آموز در حین مطالعه کسب کرده است را نیز بررسی می‌کنند.
از مهم‌ترین آزمون‌های پیشرفت که برای تشخیص ناتوانی‌های یادگیری استفاده می‌شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آزمون پیشرفت تحصیلی وودکاک-جانسون (Wookcock-Johnson Tests of Achievement)
- آزمون انفرادی پیشرفت تحصیلی وکسلر، نسخه چهارم (WIAT-4)
- آزمون پیشرفت تحصیلی کافمن، نسخه سوم (KTEA-3)
این آزمون‌ها مهارت‌های تحصیلی کلیدی را به طور جامع ارزیابی می‌کنند و به متخصصان اجازه می‌دهند که عملکرد دانش‌آموز در حوزه‌هایی مانند خواندن، ریاضی و زبان نوشتاری را تحلیل کنند. این آزمون‌ها همچنین می‌توانند پیشرفت یا پاسخ به مداخلاتی که دانش‌آموز در طول سال تحصیلی دریافت کرده را اندازه بگیرند.
آزمون‌های یکپارچگی بینایی-حرکتی
این آزمون‌ها توانایی دانش‌آموز در هماهنگی مهارت‌های بینایی و حرکتی را می‌سنجند. یکپارچگی بینایی-حرکتی نقش مهمی در دست‌خط، تجسم اشکال و نوشتن دارد. دانش‌آموزانی که در این زمینه مشکل دارند، ممکن است به اختلالاتی مانند دیس‌گرافی (اختلال در نوشتن) یا دیس‌پراکسی (ناتوانی در هماهنگی حرکتی) دچار باشند.
یکی از رایج‌ترین آزمون‌ها در این حوزه، آزمون رشدی Beery-Buktenica برای یکپارچگی بینایی-حرکتی (Beery VMI) است که در نسخه ششم موجود است. در این آزمون، از دانش‌آموز خواسته می‌شود حروف یا اشکالی را تجسم کند و سپس با استفاده از مهارت‌های حرکتی ظریف آن‌ها را بازتولید کند. آزمون Beery VMI مهارت‌هایی مانند گرفتن مداد، خوانایی و سرعت دست‌خط را ارزیابی می‌کند.
این آزمون‌ها به متخصصان یادگیری و روانشناسان کمک می‌کنند تا مشکلات احتمالی دانش‌آموزان در مهارت‌های بینایی و حرکتی را شناسایی کنند و مداخلات مناسبی را برای بهبود عملکرد آن‌ها ارائه دهند.
آزمون‌های زبانی
آزمون‌های زبانی برای ارزیابی مهارت‌های زبان گفتاری و نوشتاری دانش‌آموز طراحی شده‌اند. این آزمون‌ها از طریق سؤالات یا نشانه‌ها درک می‌کند.;
یکی از رایج‌ترین آزمون‌های زبان، ارزیابی بالینی اصول زبانی (CELF-5) است. این آزمون به طور جامع جنبه‌های مختلف زبان را تحلیل می‌کند تا مشخص شود که آیا دانش‌آموز با ناتوانی یادگیری مرتبط با زبان مواجه است یا خیر. آزمونCELF-5 توانایی‌های زبانی دانش‌آموز را در زمینه‌های زیر بررسی می‌کند:
- درک مطلب
- ساختار واژگان
- ساخت جمله
- فرمول‌بندی جملات
این آزمون می‌تواند ناتوانی‌هایی مانند نارساخوانی (دیسلکسیا) یا سایر اختلالات زبانی را شناسایی کند. اهمیت این آزمون در آن است که هم زبان شفاهی و هم نوشتاری را ارزیابی کرده و به تشخیص مشکلات زبانی که بر عملکرد تحصیلی تأثیر می‌گذارند کمک می‌کند.
پرسشنامه اختلال یادگیری کلرادو
پرسشنامه اختلال یادگیری کلرادو ابزاری است که برای غربالگری مشکلات یادگیری طراحی شده است. این پرسشنامه شامل آیتم‌هایی برای ارزیابی عملکرد در هشت حوزه خواندن، ریاضی، توجه/ بیش‌فعالی، اضطراب، افسردگی، عملکرد اجتماعی، توانایی فضایی و حافظه است. نتایج تحلیل این پرسشنامه در پنج بعد مجزا شامل موارد زیر دسته‌بندی می‌شوند:
- خواندن
- ریاضی
- شناخت اجتماعی
- اضطراب اجتماعی
- مشکلات فضایی
جمع‌بندی
تشخیص به موقع اختلالات یادگیری می‌تواند به کودکان کمک کند تا در مسیر رشد و تحصیل خود با چالش‌های کمتری روبه‌رو شوند. اگر مشکوک به وجود اختلالات یادگیری در کودک خود هستید، گروه توانبخشی راه کمال آماده است تا با ارائه خدمات تخصصی و نوین در این زمینه، شما را در تشخیص و درمان کمک کند. برای مشاوره و دریافت خدمات حرفه‌ای، همین حالا با ما تماس بگیرید تا کودک شما به آینده‌ای روشن و موفق دست یابد!
منابع
مطالب مشابه
کودکان مبتلا به اوتیسم معمولاً در ارتباطات اجتماعی و تعامل با دیگران با چالش‌هایی مواجه هستند. در 18ماهگی، والدین باید توجه دقیقی به نحوه تعامل فرزندشان با اطرافیان داشته باشند. نشانه‌های رایجی که ممکن است در این سن ظاهر شوند عبارت‌اند از: فقدان تماس چشمی مؤثر، پاسخ محدود به نام، عدم علاقه به بازی‌های تعاملی و مشکلات در تقلید حرکات یا رفتارها
گزارش‌های موجود از سوی اسپکتروم نشان می‌دهند که سن 6سالگی برای کودکان مبتلا به اوتیسم نقطه عطف مهمی است؛ چرا که طبق مطالعه‌ای طولانی‌مدت، شدت ویژگی‌های اوتیسم در بسیاری از کودکان از سنین 3 تا 6 سالگی کاهش می‌یابند، ولی این پیشرفت معمولاً برای سه‌چهارم کودکان متوقف می‌شود.
تشخیص زودهنگام اوتیسم در کودکان 2 ساله نقشی حیاتی در بهبود نتایج بلندمدت دارد. تحقیقات نشان داده‌اند که شناسایی و مداخله به‌موقع، به‌ویژه در دوران حساس رشد مغز، می‌تواند به توسعه مهارت‌های ارتباطی، اجتماعی و رفتاری کودک کمک چشمگیری کند.
گفتاردرمانی و کاردرمانی پایه‌های اصلی مدیریت اوتیسم محسوب می‌شوند. بااین‌حال، بسیاری از خانواده‌ها برای تکمیل این روش‌ها به سراغ درمان‌های طبیعی و سنتی مانند شاهدانه، داروهای گیاهی و ... می روند.
یکی از مواردی که افراد مبتلا به اوتیسم برای جبران ناراحتی در هنگام برقراری ارتباط چشمی انجام می‌دهند، نگاه کردن به چیزی غیر از چهره دیگران در حین تعامل اجتماعی است. برای مثال دانش‌آموز مبتلا به اوتیسم در مدرسه می‌تواند هنگام نگاه کردن و ور رفتن با شیئی خاص، مانند اسباب‌بازی یا مداد بهتر روی درس تمرکز کند.
تیک‌ها، حرکات یا صداهای ناگهانی و سریعی هستند که کودک به‌طور مکرر و غیرارادی انجام می‌دهد. اگر کودک تیک حرکتی داشته باشد، ممکن است به‌طور مکرر پلک بزند یا شانه‌های خود را بارها و بارها بالا بیندازد. اگر تیک صوتی داشته باشد، احتمالاً به‌صورت ناخواسته صدای خرخر ایجاد می‌کند یا احساس نیاز به صاف کردن مداوم گلو دارد. تیک‌ها اغلب با گذشت زمان تغییر می‌کنند.
هنگامی که کودک به وسواس فکری عملی مبتلا می‌شود، افکار وسواسی و رفتاری اجباری می‌توانند بسیار مکرر و شدید شوند و در زندگی روزمره و رشد طبیعی کودک اختلال ایجاد کنند.
اختلال انفجاری متناوب (IED) نوعی اختلال رفتاری است که با دوره‌های مکرر خشم و پرخاشگری شدید مشخص می‌شود. این فوران‌ها می‌توانند کلامی یا جسمی باشند و اغلب غیرقابل پیش بینی هستند.
هنگامی که مغز در درک ورودی بصری دریافتی مشکل داشته باشد، اطلاعات به‌درستی درک نشده و نمی‌توانند با سایر حواس ادغام شوند.توجه به این نکته بسیار مهم است که اختلال حس بینایی به مشکلات مربوط به بینایی اشاره ندارد. درواقع کودکی که ازنظر بینایی دید 20/20 کامل دارد، اگر با اختلال حس بینایی دست و پنجه نرم کند، همچنان در درک آنچه می‌بیند با مشکل مواجه می‌شود.
آسیب سر می تواند به خفیفی ضربه، کبودی (کوفتگی) یا بریدگی روی سر باشد. یا می تواند ضربه مغزی، بریدگی عمیق یا زخم باز، شکستگی استخوان جمجمه، خونریزی داخلی یا آسیب به مغز باشد.