تحقیقات نشان می‌دهند 70 درصد از کودکان مبتلا به بیش‌فعالی با برخی از مشکلات خواب مواجه هستند. پزشکان دلیل بی‌خوابی ناشی از اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی را نمی‌دانند. در ادامه به بررسی دلایل بی‌خوابی کودکان بیش‌فعال و تأثیرات آن بر کیفیت زندگی آنها می‌پردازیم.
حتما بخوانید: بیش فعالی تا چه سنی ادامه دارد؟
دلایل بی‌خوابی در کودکان بیش‌فعال
پزشکان مطمئن نیستند چه عواملی باعث بی‌خوابی در کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی می شوند. آنها دلایل احتمالی بی‌خوابی در کودکان بیش‌فعال را به صورت زیر دسته‌بندی می‌کنند:
- محرک‌هایی که بیش‌فعالی را درمان می‌کنند (کودکانی که این داروها را مصرف نمی‌کنند نیز می‌توانند مشکلات خواب داشته باشند)
- ترکیب اضطراب و مشکلات رفتاری رایج در بیش‌فعالی
- سیگنال‌های مغز
- کاهش تولید ملاتونین (هورمونی که به خوابیدن کمک می‌کند)
مشکلات مربوط به خواب در کودکان بیش‌فعال
مشکلات مربوط به خواب در کودکان مبتلا به بیش‌فعالی به اشکال مختلف بروز می‌کنند. این مشکلات عبارت‌اند از:
- مقاومت قبل از خواب: ممکن است در خواباندن فرزند خود مشکل داشته باشید، یا شاید فرزند شما پیش از خواب بارها و بارها از اتاقش بیرون بیاید.
- اضطراب قبل از خواب: نگرانی‌های شبانه مانند تنها ماندن یا تاریکی در زمان خواب برای کودک استرس‌زا می‌باشند. کودک مبتلا به اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی پیش از خواب درخصوص مشکلاتی که در طول روز داشته است فکر می‌کند.
- بی‌خوابی: بی‌خوابی زمانی اتفاق میفتد که فرزند شما یا نمی‌تواند بخوابد یا از خواب بیدار می‌شود. کودکانی که مشکل بی‌خوابی دارند معمولاً زود از خواب بیدار می‌شوند. در این حالت مغز کودک در طول شب خاموش نمی‌شود. بی‌خوابی در نوجوانان مبتلا به بیش‌فعالی بیشتر از کودکان ظاهر می‌شود.
- خواب تأخیری: گاهی اوقات کودک مبتلا به بیش‌فعالی چرخه خواب و بیداری‌ای دارد که در زمان خواب معمولی، نمی‌تواند بخوابد. او تا پاسی از شب بیدار است و تا دیروقت می‌خوابد. مشاهده این حالت در نوجوانان عادی‌تر است.
- عادات خاص خوابیدن: در برخی موارد فرزند شما برای خوابیدن به اسباب‌بازی یا انجام کاری خاص مانند تماشای تلویزیون عادت کرده است. اگر این عادت را از او دور کنید نمی‌تواند بخوابد.
- کابوس شبانه: کابوس شبانه اغلب به خاطر اتفاقات ترسناک در بیداری، استرس و ... اتفاق میفتد که با در آغوش گرفتن کودک و آرام کردن او برطرف می‌شود.
- دندان قروچه: دندان قروچه از دیگر مشکلات شایع در خواب کودکان مبتلا به بیش‌فعالی است که به‌صورت ناخودآگاه بروز می‌کند. اگرچه دندان قروچه تأثیر چندانی بر کیفیت خواب کودک ندارد ولی تداوم و عدم درمان آن سبب بروز مشکلات لثه و دندان می‌شود.
- شب ادراری: شب ادراری در کودکان زیر 5 سال چندان مشکل مهمی نیست. ولی عدم درمان آن منجر به مشکلات رفتاری و افزایش علائم بیش‌فعالی می‌شود.
بسیاری از این مشکلات در دوران کودکی رایج هستند. اما اختلالات خوابی که بیشتر در کودکان مبتلا به بیش‌فعالی دیده می‌شوند عبارت‌اند از:
- آپنه خواب و خروپف: هر دوی این مشکلات ناشی از مشکل تنفس در هنگام خواب است. آپنه خواب زمانی اتفاق میفتد که گلو در طول خواب بسته می‌شود. پس از بسته شدن گلو، کودک بیش‌فعال به‌مدت کوتاهی نفس نمی‌کشد. قطع شدن تنفس اختلال در خواب را ایجاد می‌کند. دلایل مشکلات تنفسی در طول خواب عبارت‌اند از:
- بزرگ شدن لوزه‌ها و آدنوئیدها (توده‌ای از بافت لنفاوی در پشت حفره بینی)
- ناهنجاری‌های جمجمه و صورت
- چاقی
- بیماری عصبی عضلانی
- آلرژی
- سندرم پاهای بی‌قرار: این وضعیت باعث ناراحتی پاهای کودک شما می‌شود. بنابراین کودک برای تسکین این احساس، اغلب پاهای خود را پیش از خواب یا در طول خواب حرکت می‌دهد.
- نارکولپسی: نارکولپسی اختلالی است که باعث می‌شود در طول روز احساس خواب‌آلودگی کنید و به‌طور ناگهانی به خواب بروید. بر اساس مطالعات این مشکل در افراد مبتلا به بیش‌فعالی بیشتر از افراد سالم دیده می‌شود.
تأثیر اختلالات خواب بر کودکان بیش‌فعال
دانستن اینکه کدام الگوهای رفتاری در کودکان بیش‌فعال ناشی از کمبود خواب هستند و کدام الگوهای رفتاری از خود بیش‌فعالی ناشی می‌شوند، دشوار است. اما می‌دانیم نداشتن خواب کافی باعث بدتر شدن برخی از علائم بیش‌فعالی می‌شود. این علائم عبارت‌اند از:
- بیش‌فعالی
- بی‌توجهی
- مشکل در پردازش اطلاعات
همچنین نداشتن خواب کافی می‌تواند خطر مشکلات جدی‌تر زیر را افزایش دهد:
- افسردگی
- اضطراب
- شاخص توده بدنی بالاتر (افزایش BMI)
به‌طور کلی، نداشتن خواب کافی بر کیفیت زندگی کودکان تأثیر می‌گذارد. بی‌خوابی در کودکان بیش‌فعال منجر به مشکلات زیر می‌شود:
- عملکرد ضعیف در طول روز: کمبود خواب باعث کاهش تمرکز در طول روز می‌شود.
- تحریک‌پذیری و بی‌قراری: بی‌خوابی باعث بدخلقی، خستگی و مشکلات رفتاری می‌شود.
- غیبت از مدرسه: بی‌خوابی باعث می‌شود کودک صبح به‌سختی از خواب بیدار شود یا نتواند بیدار شود و این مسئله باعث غیبت از مدرسه می‌شود.
- احتمال بیشتر افسردگی و اضطراب در مراقبان: بی‌خوابی کودکان مبتلا به بیش‌فعالی، احتمال افسردگی و اضطراب را در والدین یا مراقبان آنها افزایش می‌دهد.
بهبود مشکلات خواب در کودکان بیش‌فعال
اقدامات زیر را برای بهبود مشکلات خواب کودک بیش‌فعال انجام بدهید:
- روال ثابتی داشته باشید: روال ثابتی برای فعالیت‌های کودک پیش از خواب داشته باشید. سعی کنید موارد مشابهی را رعایت کنید: حمام، پوشیدن لباس خواب، مسواک زدن، خواندن کتاب، موسیقی آرام، چراغ‌های خاموش، و غیره. این اقدامات به بدن کودک می‌فهماند که وقت خواب است.
- وسایل الکترونیکی را خاموش کنید: حداقل 30 دقیقه قبل از خواب، وسایل الکترونیکی را خاموش کنید. این وسایل شامل تلویزیون، گوشی، تبلت، بازی‌های ویدیویی و رایانه می‌باشند. کودک را به سمت فعالیت‌های آرامش‌بخش‌تر مانند کتاب خواندن، حمام کردن، یا گوش دادن به موسیقی آرام دعوت کنید.
- مصرف کافئین را کاهش دهید: نوشیدنی‌های حاوی کافئین مانند نوشابه، چای و قهوه را به‌خصوص در نیمه دوم روز کاهش دهید.
- از دستگاه نویز سفید (وایت نویز) استفاده کنید: صدای ملایم و مداوم دستگاه نویز سفید می‌تواند به از بین بردن حواس‌پرتی کمک کرده و کودک شما را آرام کند.
- مطمئن شوید کودک در طول روز ورزش می‌کند: ورزش در طول روز می‌تواند به خواب راحت‌تر کمک کند.
- اتاق خواب کودک را بررسی کنید: به اتاق خواب کودک توجه کنید و از مناسب بودن شرایط اتاق ازجمله نور، دمای اتاق و ... مطمئن شوید.
- فعالیت‌های آرامش‌بخش انجام دهید: پیش از خواب فعالیت‌های آرامش‌بخش مانند تنفس عمیق و تمرینات تصویرسازی ذهنی با کودک خود انجام دهید.
- رژیم غذایی کودک را بهبود دهید: وعده‌های غذایی منظم، سالم و سرشار از فیبر، پروتئین و سبزیجات به کودک بدهید و از خوردن غذاهای حاوی رنگ‌های مصنوعی خودداری کنید. همچنین از مصرف غلات صبحانه شیرین و نوشیدنی‌های شیرین، ازجمله آبمیوه رقیق‌نشده بپرهیزید. در عوض، از چای نعناع یا بابونه استفاده کنید.
- از عوارض جانبی داروها مطلع شوید: از پزشک کودک خود درمورد عوارض جانبی داروها بپرسید و درخصوص داروهای کاهش‌دهنده مشکلات خواب اطلاعات کسب کنید. همچنین درمورد استفاده از ملاتونین به‌عنوان تقویت کننده خواب بپرسید.
- مشکلات خواب را درمان کنید: هر گونه آلرژی، مشکلات خروپف یا سایر اختلالات خواب را درمان کنید.
خدمات گروه توانبخشی راه کمال برای کودکان بیش‌فعال
یکی از خدمات گروه توانبخشی راه کمال، بررسی اختلالات خواب در کودکان بیش‌فعال، تأثیرات، دلایل و روش درمان آنها می‌باشد. در این راستا متخصصان و پزشکان مجرب این گروه به معاینه کودکان بیش‌فعال، بررسی مشکلات خواب و تأثیر اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی بر اختلالات خواب می‌پردازند. سپس درمانی متناسب با شرایط کودک ارائه می‌کنند. بنابراین در صورتی که کودک بیش‌فعال شما به‌راحتی نمی‌خوابد یا از اختلالات خواب رنج می‌برد به ما مراجعه کنید تا به بهترین شکل ممکن مشکل کودک شما را برطرف کنیم.
منابع
مطالب مشابه
کودکان مبتلا به اوتیسم، به‌راحتی نمی‌توانند الفبا را یاد بگیرند و آموزش الفبا به آنها، والدین یا مربیان را با چالش‌های متعددی روبرو می‌کند. در این مطلب به بررسی روش‌های آموزش الفبا به کودکان مبتلا به اوتیسم می‌پردازیم.
ماساژ درمانی یکی از روش های درمانی اختلال اوتیسم است. کودکان مبتلا به اوتیسم نسبت به لمس، رفتارهای تهاجمی از خود نشان می‌دهند و این مسئله به‌خاطر اختلال در عملکرد یکپارچه حسی در سیستم لمسی می‌باشد.
مادران کودکان مبتلا به بیش‌فعالی با مشکلات زیادی مواجه می‌شوند، این کودکان اعتماد به نفس پایین، عملکرد ضعیف در مدرسه و روابط آشفته شناخته می‌شوند. در این مطلب تجربه یکی از مادرانی را با شما به اشتراک می‌گذاریم که کودک او مبتلا به ADHD است.
اگر فکر می‌کنید کودک 5 ساله شما علائم بیش فعالی دارد چهار سوال وجود دارد که می توانید از خود بپرسید. از این چک‌لیست برای رمزگشایی رفتار فرزندتان و رسیدگی به علائم قبل از تشدید آنها استفاده کنید. تشخیص و مداخله زودهنگام می‌تواند دنیایی از تفاوت را در کودکان مبتلا به ADHD رقم بزند.
نوزادان نارس با مغزهای رشدنکرده به دنیا می‌آیند و این مسئله آنها را در برابر آسیب‌هایی که می‌توانند باعث فلج مغزی شوند آسیب‌پذیرتر می‌کند. با مداخله زود هنگام علائم و عوارض فلج مغزی را می‌توان برای بهینه‌سازی کیفیت زندگی کودک به حداقل رساند.
فلج مغزی خفیف به اختلالات حرکتی ناشی از آسیب خفیف به مغز در حال رشد اشاره دارد. ازآنجایی‌که آسیب آنقدر شدید نیست، اختلالات حرکتی ممکن است در سال‌های اولیه کودکی ناشناخته بمانند. بااین‌حال، با رشد کودکان مبتلا به فلج مغزی خفیف، اختلالات حرکتی ممکن است آشکارتر شوند. خوشبختانه هیچ وقت برای بهبودی دیر نیست.
طول عمر کودکان فلج مغزی به عوامل متعددی بستگی دارد با این حال با مراقبت و درمان‌های مناسب بسیاری از کودکان مبتلا به فلج مغزی می‌توانند زندگی طولانی و پرباری داشته باشند.پس برای آشنایی بیشتر با این موضوع با ما همراه باشید.
علائم فلج مغزی در نوزادان بر هماهنگی و توانایی آنها برای حرکت مستقل تأثیر می‌گذارد و همیشه بلافاصله قابل تشخیص نیست. این امر به‌ویژه زمانی صادق است که علائم فلج مغزی خفیف باشند.
اختلال پردازش حسی (SPD) کودکان بیش فعال درصورت درک بیش‌ازحد حواس مختلف ازجمله لامسه یا شنوایی ایجاد شده که منجر به دشوار شدن عملکرد برای بیمار، احساس اضطراب یا حتی وحشت می‌شود.
کودکان مبتلا به بیش‌فعالی بیشتر درمعرض خطر مشکلاتی هستند که بر عملکرد آنها در تحصیل و مدرسه تأثیر منفی می‌گذارند.آنها در ریاضی و مهارت خواندن توانایی کمتری دارند و اختلال می تواند بر میانگین نمرات دانش‌آموزان تأثیر بگذارد.
رفتارهای پرخاشگرانه در کودکان بیش‌فعال مکرر و شدید هستند. درک و مدیریت این خشم و پرخاشگری کلید کمک به کودکان مبتلا به بیش‌فعالی است. ترکیبی از دارودرمانی، رفتاردرمانی و سایر درمان‌ها به کودکان بیش‌فعال کمک می‌کنند.
پر حرفی و صحبت کردن بیش‌ازحد یکی از علائم رایج برای کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی است که اغلب در مهار و کنترل پاسخ‌های خود مشکل دارند.
بسیاری از فعالیت‌ها و ورزش‌ها به تخلیه انرژی کودکان بیش‌فعال کمک می‌کنند و باعث بهبود علائم آنها می‌شوند. از بین آنها می توان به شنا، ورزش های رزمی، مدیتیشن، تنیس و .... اشاره کرد. این ورزش ها جنب و جوش زیادی دارند و باعث تحرک مداوم و سوزاندن انرژی کودکان بیش فعال می شوند.
موسیقی‌درمانی می‌تواند درمانی بسیار مؤثر برای درمان علائم اصلی بیش‌فعالی و سایر اختلالاتی مانند اضطراب و مشکلات خواب باشد که اغلب با هم اتفاق میفتند. موسیقی‌درمانی از ریتم و موسیقی برای بهبود مهارت‌های اجتماعی، تنظیم احساسات و اختلالات اجرایی استفاده می‌کند و اغلب در ترکیب با سایر درمان‌ها مانند دارودرمانی یا رفتاردرمانی استفاده می‌شود.