بسیاری از موفق‌ترین و خلاق‌ترین افراد دارای اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) هستند. اغلب یکی از بزرگ‌ترین نقاط قوت افراد بیش فعال این است که ایده‌های زیادی داشته و سطح انرژی بالایی دارند تا ایده‌های خود را به واقعیت تبدیل کنند!
افراد مبتلا به اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی با تمرکز بر استعدادها و نقاط قوت طبیعی خود می‌توانند شانس خود را برای موفقیت و رضایت در زندگی افزایش دهند. والدین می‌توانند با تمرکز بر نقاط قوت کودکان خود و پرورش آن‌ها، آینده‌ای روشن برای فرزندان خود رقم بزنند. در این مطلب به بررسی نقاط قوت کودکان بیش‌فعال و روش‌های پرورش آن‌ها می‌پردازیم.
نقاط قوت افراد مبتلا به بیش فعالی
آیا کودکانی را دیده‌اید که بدون فکر کردن عمل می‌کنند؟
آیا شنیده‌اید که فرزندتان بدون فکر کردن به واکنش دیگران، عبارت یا کلمه‌ای نامناسب را با صدای بلند بیان کند؟
آیا منتظر ماندن در صف و بازی کردن در نوبت خود برای فرزند شما سخت است؟
آیا تا به‌حال متوجه شده‌اید با وجود رفتارهای مختلف شما برای جلب توجه، فرزندتان کاملاً غافل به نظر می‌رسد؟
به‌طور کلی در تحقیقات مختلف بر مشکلات کودکان مبتلا به بیش فعالی تأکید زیادی شده است. به‌علاوه والدین نیز بیشتر درخصوص نقاط ضعف این کودکان صحبت می‌کنند و این مسئله باعث کاهش اعتمادبه‌نفس و ایجاد احساس بد در کودکان بیش‌فعال می‌شود. البته راهکارهایی وجود دارند که بتوانید به تقویت اعتماد به نفس کودک خود کمک کنید.
صحبت درمورد مشکلات بیش‌فعالی مهم است اما معرفی نقاط قوت و مثبت کودک، حمایت از او و پرورش این ویژگی‌ها به بهبود مهارت‌ها، توانایی‌ها و استعدادهای او کمک می‌کند. درواقع نقاط قوت کودکان بیش فعال می‌توانند درنهایت به دارایی آن‌ها تبدیل شوند.
برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های مثبت کودکان بیش فعال در ادامه ذکر شده‌اند:
تخیل و خلاقیت
بسیاری از افراد مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی واقعاً خلاق، مبتکر و خیال‌پرداز هستند. آن‌ها اغلب بیش از یک ایده در مغزشان دارند و فراتر از قوانین و چارچوب‌ها فکر می‌کنند.
آن‌ها اغلب دیدگاه و رویکردی متفاوت یا جایگزین نسبت به وظایف و سناریوها دارند. خلاقیت آن‌ها اغلب ازطریق دانش یا اشتیاق شدید در حوزه‌ای خاص هدایت می‌شود.
مهم است که خلاقیت فرزندتان را بشناسید و آن را به‌عنوان نقطه قوت بیش فعالی در نظر بگیرید. صبر و حمایت والدین امری حیاتی در دستیابی کودک به موفقیت است.
والدین می‌توانند از روش‌های مختلف ازجمله موارد زیر برای تمرین و پرورش خلاقیت کودک خود استفاده کنند:
- بازیگری و خوانندگی
- ساز زدن
- ساخت‌وساز
- هنر و مجسمه‌سازی
- حل مسائله و مرتب‌سازی (ریاضیات، الگوها)
- کدنویسی (محاسبات)
تکانشگری
افراد مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی دارای ویژگی‌های زیر هستند:
- تکانشگری یکی از ویژگی‌های کودکان مبتلا به بیش‌فعالی است. آن‌ها بیشتر از همسالان خود ریسک می‌کنند و بدون ترس به انجام وظایف مختلف می‌پردازند. البته توجه به این نکته مهم است که همیشه ریسک کردن به موفقیت ختم نمی‌شود بنابراین مدیریت مرزها و انتظارات بسیار مهم است.
- یکی دیگر از ویژگی‌های افراد بیش فعال، فقدان بازدارندگی‌ها یا ندای درونی است. درواقع ندای درونی فرد را از انجام ایده‌های جدید منصرف کرده یا تلاش او را تضعیف می‌کند.
با وجودی که این ویژگی‌ها ممکن است باعث ایجاد برخی مشکلات در روابط و تعاملات اجتماعی شوند، تکانشگری می‌تواند ابزاری قدرتمند برای پیشرفت هر چه بیشتر در زندگی باشد. به‌عنوان مثال تکانشگری باعث می‌شود:
- به غرایز خود اعتماد کنید.
- اهداف و رؤیاهای خود را به واقعیت تبدیل کنید.
- در تصمیم‌گیری سریع عمل کنید.
- در لحظه فرصت‌ها را غنیمت بشمارید.
- به کشف و امتحان چیزهای جدید بپردازید که در بسیاری از موارد به نتایج شگفت‌انگیزی دست پیدا می‌کنید.
انرژی و اشتیاق
برخی از کودکان مبتلا به بیش فعالی مقادیر بی‌پایانی انرژی دارند! داشتن سطوح انرژی فراوان می‌تواند از بسیاری جهات مثبت باشد. گاهی‌اوقات انرژی زیاد باعث می‌شود کودکان احساس کنند قادر هستند به هر چیزی دست یابند. این درواقع می‌تواند به یکی از بزرگ‌ترین نقاط قوت کودکان بیش فعالی تبدیل شود.
فعالیت‌های زیادی وجود دارند که فرزند شما ممکن است انجام دهد تا از تمام انرژی خود به بهترین شکل استفاده کند و درعین‌حال مهارت‌ها و دانش خود را توسعه دهد!
به‌عنوان مثال او می‌تواند به انجام فعالیت‌های زیر بپردازد:
- استفاده از ترامپولین. استرس را کاهش می‌دهد، حافظه را بهبود می‌بخشد، هورمون‌های تقویت‌کننده خلق‌وخو را ترشح می‌کند، هماهنگی و تعادل را توسعه داده و قدرت مرکزی بدن را افزایش می‌دهد.
- شرکت در گروه‌های ورزشی. این گروه‌ها مهارت‌های اجتماعی، تناسب اندام، همدلی، برنامه‌ریزی و مهارت‌های سازمانی را ایجاد می‌کنند. کودکان مزایای ریسک‌پذیری و انجام فعالیت‌های جدید را خارج از منطقه راحتی خود می‌آموزند.
- بازدید از موزه‌ها. بازدید از موزه‌ها و نمایشگاه‌ها باعث افزایش تمرکز و سرگرم شدن کودک می‌شود. کودکان در طول بازدید می‌توانند از مهارت‌های حرکتی خود نیز استفاده کنند.
- ساختن اشیاء. کودک می‌تواند برای ساخت اشیاء طبق دستورالعمل پیش برود یا از خلاقیت خود استفاده کند. ساختن اشیاء به برنامه‌ریزی و حل مسئله، تصمیم‌گیری و تلاش برای رسیدن به هدفی خاص کمک می‌کند.
- شنا. برای ایجاد قدرت و استقامت قدرت مرکز بدن بسیار عالی است.
استقامت و پشتکار
بسیاری از کودکان مبتلا به اختلال کمبود توجه و بیش فعالی برای غلبه بر چالش‌ها و استرس‌های روزمره باید بیشتر از همسالان خود تلاش کنند. نتیجه مثبت تلاش بیشتر این است که آن‌ها پشتکاری قوی برای رسیدن به اهداف خود به کار می‌گیرند.
شناخت، پرورش و ستایش پشتکار در فرزندتان بسیار مهم است. در اینجا برخی از نشانه‌های استقامت و پشتکاری در کودکان بیش‌فعال ذکر شده‌اند:
- نسبت به مدرسه علاقه واقعی نشان می‌دهد
- به‌طور مؤثر مشکلات را حل می‌کند
- ابتکار عمل در انجام وظایف نشان می‌دهد
- قاطع و مشتاق است
- می‌تواند مستقل عمل کند
تمرکز بیش‌ازحد
مغز افراد مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی هم متفاوت و هم شگفت‌انگیز است. بسیاری از افراد مبتلا به بیش فعالی قادر به تمرکز بیش‌ازحد هستند. برخی از کودکان بیش فعال به قدری روی موضوعی خاص تمرکز می‌کنند که از دنیای اطراف خود غافل می‌شوند!
والدین اغلب متوجه می‌شوند که نام فرزندشان را به‌طور مکرر صدا می‌زنند اما او متوجه نمی‌شود. در این حالت مغز کودک کاملاً درگیر است. گاهی‌اوقات کودکان بیش فعال آنقدر بر روی فعالیتی خاص متمرکز می‌شوند که زمان غذا خوردن و کارهای اساسی روزانه مانند شستن دست و صورت را فراموش می‌کنند.
در اینجا مثالی عالی از چگونگی تبدیل بیش فعالی به نقطه قوت آورده شده است. ممکن است برای کودکان بیش فعال کنار گذاشتن یک فعالیت و رفتن به سراغ فعالیتی دیگر سخت باشد اما آن‌ها می‌توانند بر روی فعالیتی خاص به خوبی تمرکز کنند. بنابراین اگر بتوانید فعالیتی بیابید که تمرکز بیش‌ازحد آن‌ها را درگیر کند، می‌توانند تخصص و تسلط خود را در این زمینه به‌گونه‌ای توسعه دهند که برای کودکان نرمال امری دشوار باشد.
تمرکز بیش‌ازحد درزمینه‌های زیر به کودک شما کمک می‌کند:
- انجام پروژه‌های مدرسه
- تمرکز بر روی فعالیتی خاص مانند ساز، هنر، ورزش و ...
- استفاده از کتاب‌های موردعلاقه کودک برای بهبود مهارت‌های او در خواندن
- ایجاد علاقه نسبت به فعالیت یا حرفه‌ای خاص و پیشرفت تحصیلی و شغلی در آن زمینه
برای اطلاعات بیشتر میتوانید مطلب علائم بیش فعالی را بخوانید.
بهترین مشاغل برای افراد مبتلا به بیش‌فعالی
اگر فرزند شما مبتلا به بیش فعالی باشد، حدومرزی برای انتخاب شغل وجود ندارد و می‌تواند در بیشتر مشاغل موفق شود. بااین‌حال، در اینجا برخی از زمینه‌های شغلی برای افراد مبتلا به بیش فعالی ذکر شده‌اند که ممکن است برای فرزند شما جذاب باشند:
- کارآفرینی. بسیاری از کارآفرینان موفق به اختلال کمبود توجه و بیش فعالی مبتلا هستند؛ زیرا ریسک‌پذیری باعث رشد سریع آن‌ها می‌شود. راه‌اندازی یک کسب‌وکار می‌تواند به افراد مبتلا به بیش فعالی اجازه دهد تا از خلاقیت و نوآوری خود برای ایجاد چیزی جدید و هیجان‌انگیز استفاده کنند. آن‌ها می‌توانند بر اساس زمان و نحوه انتخاب خود پیش بروند و مجبور نیستند به کسی پاسخ دهند. این مسئله برای افرادی که دوست دارند چیزهای مختلف زیادی را امتحان کنند عالی است.
- فروش. مشاغل فروش می‌توانند برای افراد مبتلا به بیش فعالی مناسب باشند؛ زیرا به سطح بالایی از انرژی، اشتیاق و توانایی فکر کردن نیاز دارند. مشاغل فروش می‌توانند چالش‌برانگیز و با ارزش باشند و می‌توانند سطح بالایی از استقلال و انعطاف‌پذیری را ارائه دهند.
- فناوری. مشاغل فعال در صنعت فناوری می‌توانند برای افراد بیش‌فعال بسیار مناسب باشند؛ زیرا اغلب شامل حل مسئله، نوآوری و خلاقیت هستند. بسیاری از مشاغل فناوری همچنین سطح بالایی از انعطاف‌پذیری و توانایی کار از راه دور را ارائه می‌دهند که می‌توانند برای افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی مفید باشند.
- خدمات اورژانس. امدادگران، آتش‌نشانان یا افسران پلیس باید تفکر سریع، مهارت‌های خلاقانه حل مسئله قوی و توانایی حفظ آرامش تحت‌فشار داشته باشند. آن‌ها می‌توانند سطح بالایی از هیجان و آدرنالین را ارائه دهند که باعث می‌شود این مشاغل برای افراد مبتلا به بیش فعالی مناسب باشند.
- مهمان‌نوازی. مشاغل مربوط به صنعت مهمان‌نوازی، مانند کار در رستوران یا هتل، به سطوح بالایی از انرژی، مهارت‌های چندوظیفه‌ای و توانایی کار در محیطی سریع نیاز دارند. آن‌ها می‌توانند سطح بالایی از تعاملات اجتماعی را ارائه دهند.
- ورزش و تناسب اندام. مشاغل مربوط به ورزش و تناسب اندام شامل مربی‌گری، آموزش شخصی یا روزنامه‌نگاری ورزشی هستند. این یکی دیگر از زمینه‌های شغلی است که در آن فعالیت بدنی، انرژی و اشتیاق دارایی‌های بزرگی هستند.
- سرگرمی. فعالیت‌های هنری مختلف مانند موسیقی و بازیگری به‌خاطر بیان خلاقانه و تغییرات مکرر برای افراد مبتلا به بیش‌فعالی گزینه خوبی هستند.
تأثیر بیش فعالی بر آینده عاطفی و ازدواج
ازداوج با افراد مبتلا به بیش فعالی چالش‌های زیادی به همراه دارد. درواقع تحقیقات نشان داده‌اند احتمال شکست روابط زمانی که یکی از شرکای عاطفی مبتلا به بیش‌فعالی است، دو برابر بیشتر از روابط دیگر است.
مهم‌ترین دلایل این امر این است که افراد مبتلا به این بیماری اغلب علائم زیر را از خود بروز می‌دهند:
- حواس‌پرتی
- فراموشکاری
- رفتارهای تکانشی
- بی‌قرار
همه این ویژگی‌ها می‌توانند رابطه‌ای موفق را برای فرد مبتلا به بیش فعالی دشوار کنند.
عدم درمان بیش فعالی چه تأثیری بر زندگی کودک دارد؟
تأثیرات عدم درمان بیش فعالی در کودکی بر زندگی فرد عبارت‌اند از:
- عدم درمان بیش فعالی در کودکی باعث آسیب به عملکرد تحصیلی کودک و تأخیر در یادگیری می‌شود. بنابراین کودک درمان‌نشده در آینده ازنظر تحصیلی فرد ضعیف خواهد بود.
- همچنین عدم درمان بیش‌فعالی به رفاه اجتماعی و عاطفی کودک آسیب وارد می‌کند که منجر به گوشه‌گیری، انزوا، اضطراب، افسردگی و … در بزرگسالی می‌شود.
- بیش فعالی درمان‌نشده باعث کاهش عزت نفس کودک می‌شود که تأثیرات آن در زندگی آینده او به وضوح مشاهده می‌شود. بیمار مبتلا به بیش فعالی با عزت نفس پایین توانایی‌ها و مهارت‌های خود را باور ندارد و این مسئله باعث می‌شود تلاشی برای ادامه تحصیلی، حفظ شغل، پیشرفت در زندگی، حفظ زندگی مشترک و … نکند.
در مطلب «درمان بیش فعالی در کودکان» بیشتر درباره این موضوع بخوانید.
نقش والدین در آینده مثبت کودکان بیش فعال
والدین نقش به‌سزایی در رشد و پیشرفت فرزندان به‌ویژه کودکان مبتلا به بیش فعالی دارند.
برخی از والدین با محافظت بیش‌ازحد از کودکان به او نشان می‌دهند نیاز به مراقبت دارد. آن‌ها مهارت‌ها و توانایی‌های فرزند خود را دست کم می‌گیرند و باعث می‌شوند احساس کند صلاحیت انجام کاری را ندارد و برای انجام فعالیت‌های مختلف تلاش نکند؛ زیرا دیگران به‌جای او وارد عمل می‌شوند و به انجام آن فعالیت می‌پردازند.
در برخی از موارد نیز والدین به برچسب‌گذاری بر روی فرزند خود مشغول می‌شوند. ازنظر کودک ارزیابی والدین از او از اهمیت زیادی برخوردار است و نظر آن‌ها تأثیر قابل توجهی بر رفتارهای کودک می‌گذارد.
به همین ترتیب، دیدگاه والدین ممکن است تعیین کند که آیا آن‌ها از فرزند خود دفاع کرده یا به خاطر رفتار او عذرخواهی می‌کنند. رفتار آن‌ها در این زمینه دوباره به احساس پذیرش یا عدم لیاقت کودک کمک می‌کند.
از طرف دیگر بسیاری از والدین تلاش‌های فرزندان خود برای حل مسئله را تحسین می‌کنند و راه‌حل‌های اغلب غیرعادی آن‌ها را به اندازه کافی خوب می‌دانند. این والدین نگرانی‌های خود را درمورد عملکرد فرزندشان تحمل می‌کنند، در عوض با ارسال این پیام که بینش او ارزشمند است، احساس کارآمدی او را در اولویت قرار می‌دهند. این رفتار پایه و اساس خودپذیری و اعتمادبه‌نفس در کودکان است.
این والدین با شناسایی و پرورش زمینه‌های شایستگی و تأکید بر محیط‌های سازگار با بیش فعالی قدرت تخیل، اشتیاق و پشتکار را در فرزندان خود تقویت می‌کنند. همچنین همدلی و مسئولیت‌پذیری را به کودکان می‌آموزند و به شکست‌ها به‌عنوان تجربیاتی که باید از آن‌ها درس گرفت، نگاه می‌کنند.
جمع‌بندی
در مسیر تبدیل کودکان بیش فعال به نابغه‌هایی موفق، والدین نقش بسیار مهمی دارند. آن‌ها می‌توانند با شناسایی نقاط قوت کودک و تمرکز بر مهارت‌ها و توانایی‌هایش به آینده او کمک کنند. با کمک گرفتن از درمانگران گروه توانبخشی راه کمال، میتوانید راهکارهایی مناسب برای تشخیص نقاط قوت فرزند خود بیابید. آینده فرزند شما در دستان شما است. میتوانید با حمایت و تشویق او فرصت‌هایی ایده‌آل در اختیار او قرار دهید.
منابع
مطالب مشابه
گروه توانبخشی راه کمال با داشتن دو کلینیک تخصصی در تهران، یکی از معتبرترین مراکز درمان اختلالات یادگیری برای کودکان محسوب می‌شود.
دوران نوجوانی یک مرحله پر از تغییرات است و برای نوجوانان مبتلا به اوتیسم می‌تواند به‌ویژه چالش‌برانگیز باشد. اگر نگران گذراندن این دوره توسط فرزند نوجوان خود هستید، باید بدانید که شما تنها نیستید. اگرچه مدیریت اوتیسم در دوران نوجوانی دشوار است، اما غیرممکن نیست.
اوتیسم پسرونده نوعی از اختلال اوتیسم است که در آن کودک، پس از یک دوره رشد طبیعی در اوایل کودکی، معمولاً بین 1.5 تا 3 سالگی، در زمینه‌هایی مانند زبان، تعامل اجتماعی و مهارت‌های ارتباطی دچار افت یا پسرفت می‌شود.
گروه توانبخشی راه کمال با بهره‌گیری از دو کلینیک مجهز و تخصصی در تهران، یکی از بهترین مراکز درمان و توانبخشی برای کودکان مبتلا به اوتیسم است. این مجموعه به مدیریت آقای کمال بنی‌اسدی فعالیت می‌کند و خدمات متنوعی را در حوزه‌های مختلف توانبخشی ارائه می‌دهد.
اوتیسم در پسران بیشتر از دختران مشاهده شده و به طور معمول در سنین پایین‌تر شناسایی می‌شود. در حالی که تجربیات اوتیسم در هر فرد متفاوت است، پسران اغلب ویژگی‌های خاصی دارند که باعث می‌شود تشخیص آن‌ها زودتر از دختران انجام شود.
پزشکان ممکن است اوتیسم را در دختران کمتر شناسایی کنند؛ زیرا دخترها ممکن است رفتارهای معمول مرتبط با اوتیسم را نشان ندهند یا در پنهان کردن علائم خود توانمندتر باشند.
انتخاب بهترین متخصص اوتیسم بستگی به عوامل مختلفی ازجمله تخصص، تجربه، روش‌های درمانی مورد استفاده و میزان ارتباط مؤثر با خانواده‌ها دارد.
معیارهای DSM-5 برای تشخیص اوتیسم شامل سه نقص اساسی در ارتباطات اجتماعی و تعاملات اجتماعی است. پزشکان باید مطمئن شوند که این ویژگی‌ها تنها به دلیل تأخیر در رشد نیستند.
اگر فرزند شما مبتلا به اوتیسم است، ممکن است از خود بپرسید که چگونه می‌توان در خانه به او کمک کرد و آیا اصلاً اوتیسم قابل درمان است. گرچه اوتیسم به طور کامل درمان نمی‌شود، اما روش‌هایی وجود دارند که میتوانید در خانه برای حمایت از فرزندتان به کار ببرید.
اکولالیا به تکرار دقیق کلمات و صداها (پژواک با صدای بلند) گفته می‌شود. این رفتار می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌هایی مانند آفازی، زوال عقل، آسیب مغزی تروماتیک یا اسکیزوفرنی باشد، اما بیشتر با اختلال طیف اوتیسم (ASD) مرتبط است.