اختلال نقص توجه و بیش فعالی در کودکان، اختلالی شایع در بین کودکان است. این اختلال رشدی ممکن است تا بزرگسالی ادامه پیدا کند و تأثیرات زیادی بر زندگی بیمار بگذارد. بنابراین تشخیص زودهنگام این بیماری از اهمیت زیادی برخوردار است.
همانطور که میدانید والدین کودکان خردسال باید همیشه مراقب سلامتی آنها باشند. یکی از بیماریهایی که کودکان را تهدید میکند، اختلال نقص توجه و بیش فعالی است. اما چطور میتوانید علائم بیش فعالی را در کودکان کلاس اولی تشخیص دهید؟ شناخت علائم اختلال بیش فعالی در کودکان کلاس اولی گامی مهم در حمایت از رشد و تکامل آنها است. با درک این شاخصهای کلیدی، میتوانید بهتر از نیازهای فرزندتان دفاع کرده و منابع لازم را برای رشد او فراهم کنید. به یاد داشته باشید، هر کودکی منحصربهفرد است و بیشفعالی در هر فردی بهشکلی متفاوت ظاهر میشود. در ادامه فهرستی از علائم کلیدی نشاندهنده بیش فعالی در کودکان کلاس اولی را توضیح میدهیم:
1. بیتوجهی: ناتوانی در تمرکز
یکی از شایعترین نشانههای بیش فعالی در کلاس اول، بیتوجهی است. کودکان مبتلا به اختلال کمبود توجه و بیش فعالی ممکن است در تمرکز روی فعالیتها، بهویژه آنهایی که نیاز به تلاش ذهنی مداوم دارند، مشکل داشته باشند. آنها بهراحتی تمرکز خود را از دست میدهند و قادر به انجام تکالیف یا پیروی از دستورالعملها نیستند. بیتوجهی آنها منجر به مشکلات زیر میشود:
- فراموشی فعالیتهای روزمره
- مشکل در سازماندهی وظایف
- گم کردن وسایل شخصی مانند مداد یا کتاب
2. بیش فعالی: انرژی زیاد
بیش فعالی یکی دیگر از نشانههای اختلال نقص توجه و بیش فعالی در کودکان است. دانشآموزان کلاس اولی مبتلا به بیش فعالی منبعی بیپایان از انرژی دارند که باعث میشود آرام نشستن یا ساکت ماندن برای آنها دشوار باشد. این ویژگی به شکلهای مختلفی ذیل ظاهر میشود:
- بیقراری یا بیتابی روی صندلی
- صحبت بیشازحد یا قطع حرف دیگران
- ناتوانی در انجام فعالیتهای آرام
3. تکانشگری: عمل قبل از تفکر
تکانشگری یکی از ویژگیهای کلیدی اختلال کمبود توجه و بیش فعالی است که میتواند چالشهای زیادی برای دانشآموزان کلاس اول ایجاد کند. کودکان مبتلا به بیش فعالی با خودکنترلی دستوپنجه نرم میکنند و این مسئله باعث میشود بدون در نظر گرفتن عواقب فعالیت خود، شروع به اقدام کنند. اقداماتی که کودک بیش فعال تحت تأثیر تکانشگری انجام میدهد شامل موارد زیر میباشند:
- قطع کردن مکالمات دیگران یا بیدرنگ پاسخ دادن به سؤالات
- رعایت نکردن نوبت در بازیها یا فعالیتهای گروهی
- بروز رفتارهای خطرناک بدون تفکر
4. تنظیم هیجان: احساسات بیشازحد
دانشآموزان کلاس اولی مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی در تنظیم هیجانات و احساسات خود مشکل دارند. آنها واکنشهای عاطفی شدیدی نسبت به موقعیتها نشان میدهند و مقابله با ناامیدی، غم یا هیجان برایشان سخت است. برخی از علائم بینظمی هیجانی عبارتاند از:
- نوسانات خلقی مکرر
- مشکل در آرام شدن پس از ناراحتی
- تلاش برای سازگاری با تغییرات یا انتظارات متداول
5. چالشهای اجتماعی
کودکان مبتلا به اختلال کمبود توجه و بیش فعالی بهدلیل بیتوجهی، بیشفعالی و تکانشگری با چالشهای اجتماعی مختلفی روبرو میشوند. دانشآموزان کلاس اول مبتلا به بیش فعالی برای دوستیابی یا حفظ روابط مثبت با همسالان خود دچار مشکل میشوند. این مسئله میتواند منجر به احساس انزوا یا اعتمادبهنفس پایین شود. برخی از چالشهای اجتماعیای که این کودکان را درگیر میکنند، عبارتاند از:
- مشکل در پیروی از نشانههای اجتماعی یا درک مرزهای شخصی
- تلاش برای مشارکت یا همکاری در فعالیتهای گروهی
- مزاحم تلقی شدن توسط همسالان
حتما بخوانید: انواع بیش فعالی
آیا ADHD میتواند در کلاس اول تشخیص داده شود یا خیلی زود است؟
اختلال بیش فعالی میتواند در کودکان به کوچکی ۴ سال، ازجمله آنهایی که در کلاس اول هستند، تشخیص داده شود. ولی تشخیص به شرطی انجام میشود که کودک علائم مداوم و مختلکنندهای داشته باشد که در عملکرد روزانه او تداخل ایجاد میکنند. بااینحال، ارزیابی جامع توسط متخصص واجد شرایط برای رد سایر علل احتمالی و اطمینان از تشخیص دقیق، ضروری است.
دلایل افزایش بیش فعالی در کلاس اول
تحقیقات نشان میدهند میزان تشخیص اختلال بیش فعالی در کودکان و نوجوانان بهطور پیوسته در حال افزایش است و این اختلال در کودکان 6 تا 11 ساله بیشتر مشاهده میشود.
به نظر کارشناسان، دلایل متعددی برای افزایش این اختلال در میان کودکان وجود دارند که در ادامه ذکر شدهاند:
- افزایش استفاده از رسانههای الکترونیکی در میان کودکان
- عادات بد خواب در کودکان
- کاهش فعالیتهای فیزیکی در کودکان
- تشخیص نادرست یا اشتباه
والدین چگونه میتوانند از فرزند بیش فعال خود حمایت کنند؟
والدین میتوانند ازطریق رویکردهایی که در خانه استفاده میکنند و با همکاری با کارکنان مدرسه، از تحصیل فرزندشان حمایت کنند. اگر شما والدین دانشآموزی کلاس اولی با ADHD هستید، این نکات و راهکارها را برای حمایت از فرزندتان امتحان کنید:
برنامه روزانه ساختاریافتهای ایجاد کنید
- برنامهای صبحگاهی ایجاد کنید که به فرزندتان کمک کند برای روز آماده شود. این برنامه باید شامل زمان بیدار شدن، خوردن صبحانه، مسواک زدن و درگیر شدن در سایر فعالیتهای مهم باشد.
- زمانی را به انجام تکالیف یا مطالعه اختصاص دهید. کودکان مبتلا به ADHD اغلب به استراحتهای مکرر و کوتاه نیاز دارند تا بهتر مطالعه کنند. همچنین میتوانید با ایجاد فضایی مخصوص مطالعه، محیطی با حداقل حواسپرتی برای کودک فراهم کنید.
- برنامهای مشخص برای خواب کودک در نظر بگیرید. کودک باید به اندازه کافی بخوابد. خواب کافی میتواند به مدیریت علائم بیش فعالی ازجمله کنترل تکانه، توجه کردن و غیره کمک کند و برای رشد دوران کودکی و همچنین سلامت کلی بسیار حیاتی است.
- لوازم مدرسه را شب قبل آماده کنید. هر شب بعد از انجام دادن تکالیف، لوازم مدرسه کودک را آماده کنید تا صبح روز بعد استرس کمتری به خودتان و او وارد شود.
عادات خوب را به کودک بیاموزید
درست است که تکالیف کودکان کلاس اولی آسانتر از کودکان بزرگتر هستند، اما بهتر است از همان ابتدا عادات خوب را به کودک آموزش دهید. علاوهبر ایجاد روالی منظم برای نوشتن تکالیف یا مطالعه دروس، به فرزندتان کمک کنید تا پروژهها و لوازم مدرسه را سازماندهی کند. بهعنوان مثال به او بگویید تکالیف تکمیلشده را در محلی مشخص در پوشه تکالیف قرار دهد یا پروژههای بزرگ را به بخشهای کوچکتر تقسیم کند تا فشار کمتری به او وارد شود.
کودک را تشویق کنید بهطور منظم فعالیت بدنی انجام دهد
فعالیت بدنی فواید زیادی برای کودکان مبتلا به ADHD دارد. وقتی برنامهای برای فرزندتان آماده میکنید، مطمئن شوید که زمان زیادی برای حرکت دارد. کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی میتوانند از شرکت در ورزشها، کلاسهای رقص، بازیهای فعال، فعالیتهای منظم در فضای باز و ... بهره ببرند. ازآنجاییکه ورزش به تقویت تمرکز کمک میکند، انجام آن پیش از زمان تکالیف کودکان مبتلا به ADHD بسیار مفید است.
با معلم فرزندتان در ارتباط باشید
بسیاری از والدین کودکان بیش فعال معتقدند که در تماس ماندن با معلم فرزندشان، کلید اصلی حمایت از کودک است. هنگامی که والدین و معلمان بهطور منظم با هم ارتباط برقرار میکنند، میتوانند بهعنوان یک تیم پیش بروند و درمورد پیروزیها، چالشها یا هر چیز دیگری که در طول تجربه تحصیلی کودک ظاهر میشود، صحبت کنند. شما میتوانید نظرات خود را درمورد فعالیتهایی که برای فرزندتان مفید هستند با معلم به اشتراک میگذارید. معلم نیز میتواند درخصوص رفتارهای فرزندتان در کلاس اطلاعات کافی در اختیارتان قرار دهد.
در صورت نیاز، از سایر کارکنان مدرسه کمک بخواهید
اگر علائم بیش فعالی بر رفتار فرزندتان در کلاس درس، مهارتهای اجتماعی یا تنظیم هیجان او تأثیر گذاشتهاند، میتوانید از راهنماییهای مشاور یا روانشناس مدرسه بهرهمند شوید.
معلمان چگونه میتوانند از دانشآموز بیش فعال حمایت کنند؟
آمار مراکز کنترل بیماری نشان میدهد که ۹.۸٪ از کودکان ۳ تا ۱۷ ساله در مقطعی از زندگی خود تشخیص ADHD دریافت میکنند. این بدان معناست که اگر معلم هستید، مطمئناً در طول حرفه خود با دانشآموزانی بیش فعال برخورد خواهید کرد. بر این اساس، بسیار حیاتی است که بدانید چگونه از آنها حمایت کنید. در اینجا نکاتی مفید برای کمک به معلمان کودکان بیش فعال وجود دارند:
محیطی حمایتی در کلاس ایجاد کنید
ایجاد محیطی حمایتی در کلاس درس، بخش مهمی از کمک به دانشآموزان ADHD برای موفقیت و ایجاد احساس اعتمادبهنفس است. برای ایجاد محیطی حمایتی میتوانید اقدامات زیر را انجام دهید:
- درمورد چالشهای رفتاری با کودک صحبت کنید. توجه داشته باشید این کار را بهآرامی و بهصورت خصوصی انجام دهید.
- برخی از کودکان مبتلا به اختلال بیش فعالی بیشازحد بر روی فعالیتی خاص تمرکز میکنند یا کنار گذاشتن یک فعالیت و شروع فعالیت دیگر برایشان سختتر است. بنابراین به کودک کمک کنید تا بتواند فعالیتی را کنار بگذارد و به سراغ دیگری برود.
- درمورد خدمات و تسهیلات ویژه مدرسه برای کودکان مبتلا به ADHD اطلاعات کسب کنید.
- اگر حواس کودک پرت شده است، به او تذکر بدهید و تنبیه یا سرزنش نکنید.
- به کودک اجازه بدهید بهطور مکرر استراحتهای حرکتی داشته باشد.
- در طول آموزش صبور باشید.
از ابزارهای بصری استفاده کنید
ابزارهای بصری میتوانند به دانشآموزان کمک کنند تا اطلاعات را راحتتر یاد بگیرند و حفظ کنند. نمونههایی از ابزارهای بصری مورد استفاده در کلاس درس شامل فلش کارتها، پوسترها، تصاویر، ویدیوها و فیلمها هستند. بهطور کلی، ارائه اطلاعات متناسب با سبکهای یادگیری مختلف در کلاس درس میتواند ارزشمند باشد. بنابراین کودکان میتوانند بهطور مؤثرتری محتوای آموزشی را درک کرده و در آن مشارکت کنند.
وظایف را به مراحل کوچکتر تقسیم کنید
حافظه فعال به ذخیره مراحل دستورالعملی خاص و حفظ آن در حین انجام دستورالعمل کمک میکند. افراد مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی کمبودهایی در حافظه فعال خود دارند که حفظ بخشهای بزرگ اطلاعات را دشوار میکنند. این کمبودها در حافظه فعال باعث فراموشکاری یا ناتوانی برای دنبال کردن دستورالعملها میشوند.
معلمان باید توجه کنند در هنگام ارائه دستورالعملها، آنها را بهصورت مرحله به مرحله توضیح بدهند. بهعنوان مثال، یک مسئله ریاضی طولانی ممکن است تبدیل به چندین مسئله کوچکتر شود که دانشآموز بعداً آنها را به هم وصل کند.
بازخورد مثبتی ارائه دهید
تمجید کلامی برای رفتار مثبت، انگیزهدهنده اصلی برای بسیاری از کودکان مبتلا به بیش فعالی است. ارائه بازخورد مکرر برای رفتار خوب دانشآموز، مانند پیروی از قوانین کلاس، به او انگیزه میدهد تا رفتارهایی را که شما میخواهید ببینید، ادامه دهد.
خدمات گروه توانبخشی راه کمال برای کودکان بیش فعال
بیشفعالی در کودکان کلاس اول میتواند چالشهای زیادی ازجمله بیقراری، مشکل در تمرکز، و بروز رفتارهای تکانشی ایجاد کند. تحقیقات نشان میدهند این رفتارها باعث اختلال در روند یادگیری و تعاملات اجتماعی کودک میشوند. تشخیص به موقع و مداخلات تخصصی میتوانند به بهبود وضعیت کودک و کاهش این علائم کمک کنند. گروه توانبخشی راه کمال با تیمی از متخصصان مجرب در زمینه اختلالات رفتاری و یادگیری، برنامههای درمانی مؤثر و شخصیسازیشده را برای کودکان ارائه میدهد. اگر نگران رفتارهای بیشفعالی فرزند خود در مدرسه هستید، میتوانید همین حالا با ما تماس بگیرید و از مشاوره تخصصی رایگان بهرهمند شوید.
منابع
سوالات متداول
در حالی که برخی از رفتارهای مرتبط با اختلال نقص توجه و بیش فعالی در کودکان خردسال رایج هستند، افراد مبتلا به ADHD این علائم را در محیطهای متعدد (مانند خانه و مدرسه) بیشتر و شدیدتر نشان میدهند. اگر درمورد رفتار فرزندتان نگرانی دارید، بهتر است برای ارزیابی با متخصص اطفال یا سلامت روان مشورت کنید.
مطالب مشابه
یکی از نشانههای اختلال اوتیسم، تأخیر در گفتار است و ذهن والدین کودکان مبتلا به اوتیسم درگیر این سؤال است که آیا فرزند آنها میتواند حرف بزند؟ البته کودکانی که مبتلا به این بیماری نیستند نیز ممکن است دیرتر شروع به صحبت کنند. اما یادگیری صحبت کردن برای برخی از کودکان اوتیسم دشوارتر از سایر کودکان است.
دانستن اصول رفتار با کودکان مبتلا به اوتیسم از اهمیت زیادی برخوردار است، چون اختلال اتیسم باعث ایجاد مشکلاتی در برقراری ارتباط میشود. همچنین بر بسیاری از رفتارهای کودک تأثیر میگذارد. بهطوری که والدین در بسیاری از موارد از رفتارهای فرزند خود خجالتزده یا ناامید میشوند.
اسپلینت، ارتز موقتی است که برای ثابت نگه داشتن بخشهای مختلف بدن استفاده میشود. این ابزارها انواع مختلفی دارند که بسته به نوع آسیب یا بیماری مورد استفاده قرار میگیرند.
اختلال یادگیری ریاضی یا دیسکالکولیا، نوعی اختلال یادگیری است که بر توانایی فرد در انجام محاسبات ریاضی تأثیر میگذارد. این اختلال بیشتر در کودکان دیده میشود اما بزرگسالان نیز ممکن است مبتلا به دیسکالکولیا شوند.
هیدروتراپی، که به آن آب درمانی نیز گفته میشود، شکل تخصصی فیزیوتراپی است که از آب برای درمان بیماریها استفاده میکند. این نوع درمان محیطی امن و حمایتی را برای کودکان فراهم میکند که در آن میتوانند بدون تنش جاذبه در فعالیتهای فیزیکی شرکت کنند.
والدین میتوانند با استفاده از بازیهای ساده و سرگرمکننده در محیط خانه، رفتارهای کلیدی فرزند خود را در حوزههای مهمی مانند ارتباط چشمی، تقلید، تعاملات اجتماعی و حساسیتهای حسی زیر نظر بگیرند. این بازیها برای کودک جذاب هستند و در عین حال، به والدین کمک میکنند تا درصورت مشاهده علائم نگرانکننده، بهموقع با متخصصان رشد کودک مشورت نمایند.
کودکان مبتلا به CDD تا حداقل ۲سالگی رشد معمولی متناسب با سن را در ارتباطات کلامی و غیرکلامی، روابط اجتماعی، بازی و رفتار انطباقی دارند. آنها بین سنین ۲ تا ۱۰سالگی، مهارتهای کسبشده قبلی خود را به شکلی قابل توجه در دو یا چند مورد از دست میدهند.
یکی از تفاوتهای بزرگ بین اوتیسم و آسپرگر این است که کودکان مبتلا به اوتیسم دیرتر صحبت کردن را شروع میکنند. اما کسانی که سندرم آسپرگر دارند معمولاً تأخیر زبانی را تجربه نمیکنند. در حالی که کودکان مبتلا به اوتیسم اغلب منزوی به نظر میرسند، افراد دارای آسپرگر معمولاً میخواهند با دیگران تعامل داشته باشند اما برای برقراری ارتباط با مشکل مواجه میشوند.
اختلال فراگیر رشد (PDD) زمانی اصطلاحی بود که برای توصیف گروهی از تأخیرهای رشدی که بر مهارتهای اجتماعی و ارتباطی تأثیر میگذاشتند، مورد استفاده قرار میگرفت. اما در حال حاضر، پزشکان آن را اختلال طیف اوتیسم (ASD) مینامند.
گرانی والدین درخصوص دیر حرف زدن فرزندشان امری کاملاً طبیعی است. اما باید توجه داشته باشید رشد گفتار در کودکان میتواند تحت تأثیر طیف وسیعی از عوامل قرار گیرد و یکی از این عوامل، تغذیه است که اغلب نادیده گرفته میشود.
اختلال ویژه زبانی (SLI)، اصطلاحی برای اختلال زبان رشدی است. این اختلال زمانی رخ میدهد که مهارتهای زبانی بهدرستی رشد نمیکنند ولی این چالشها به سایر مشکلات رشدی مانند اختلال طیف اوتیسم، آسیب مغزی تروماتیک، آپراکسی گفتار یا کم شنوایی مربوط نیستند.
کودکان مبتلا به اختلال ارتباط اجتماعی در استفاده از زبان برای تعامل با دیگران مشکل دارند. آنها زبان را میفهمند و میتوانند در برخی شرایط از آن استفاده کنند، اما در موقعیتهای اجتماعی در برقراری ارتباط با مشکل روبرو هستند.
اختلال گفتاری آفازی در کودکان نوعی اختلال ارتباطی است که توانایی کودک در درک، تولید و استفاده از زبان را مختل میکند. کودکان مبتلا به آفازی اغلب در ابراز وجود و درک زبان دیگران مشکل دارند. نکته مهم این است که آفازی نشانه کمبود هوش نیست، بلکه اختلالی در پردازش زبان است.
اختلال سلوک (CD) بیماری سلامت روان است که کودکان و نوجوانان را تحت تأثیر قرار میدهد و رفتارهای پرخاشگرانه و اقداماتی که به آسایش دیگران آسیب میرساند مشخص میشود.