کودکان بیش فعال می‌توانند گردبادی از انرژی، هیجان و هرج‌ومرج باشند. آنها به‌طور مداوم حرکت می‌کنند، بی‌قرار هستند و به دستوالعمل‌ها یا دستورات شما توجهی نمی‌کنند.
مدیریت رفتارهای کودک بیش‌فعال گاهی‌اوقات چالش‌برانگیز و استرس‌زا است. او قادر به کنترل رفتارهای بیش فعالی و سرکوب تکانشگری خود نیست و عواقب رفتارهای خود را در نظر نمی‌گیرد. به همین دلیل سرزنش کردن کودکان بیش فعال بیهوده است. در ادامه روش‌های رفتار مناسب با کودک بیش‌فعال ذکر شده‌اند:
ایجاد روالی ثابت
ایجاد روالی قابل پیش‌بینی برای کودکان بیش فعال ضروری است. ساختاربندی مناسب می‌تواند به کاهش اضطراب و تقویت حس ثبات کودک کمک کند. ایجاد روالی ثابت همیشه به کودکان بیش فعال کمک می‌کند تا بهتر بفهمند چه کاری را در چه زمانی باید انجام دهند. به‌عنوان مثال زمانی را برای بیدار شدن، مسواک زدن، خوردن غذا، مشق شب، بازی و حتی خواب تعیین کنید. این امر باعث کاهش هرج‌ومرج در ذهن کودک بیش فعالی می‌شود که نمی‌داند چه کاری را در چه زمانی باید انجام دهد. اگر برنامه روزانه کودکان بیش فعال ساختارمندتر باشد، احساس اضطراب کمتری خواهند کرد و در مدرسه و خانه عملکرد بهتری خواهند داشت. اطمینان حاصل کنید که قوانین واضح و سازگار هستند.
عدم انتقاد از کودک و پذیرش محدودیت‌های او
به یاد داشته باشید کودک بیش فعال، کودک بدی نیست بلکه این اختلال باعث از دست دادن تمرکز و حواس‌پرتی او می‌شود. کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش‌فعال به سختی می‌توانند روی فعالیتی خاص تمرکز کنند و دائماً از فعالیتی به فعالیت دیگر می‌پرند. این اتفاق زمانی میفتد که شیمی مغز تحت تأثیر قرار می‌گیرد و سلول‌های مغز برای انتقال اطلاعات بین یکدیگر تلاش می‌کنند.
انتقاد کردن و فریاد زدن بر سر کودک مبتلا به بیش فعالی بیش از آنکه فایده‌ای داشته باشند آسیب بیشتری به همراه خواهند داشت؛ زیرا کودک شما برای درک اینکه چرا سر او فریاد می‌زنید دچار مشکل شده و فقط بیشتر مضطرب می‌شود. در عوض شرایط کودک بیش فعال را درک کنید و در نظر داشته باشید او حتی در فعالیت‌های روزمره به کمک شما نیاز دارد. بنابراین اگر کودک در طول انجام کاری تمرکز خود را از دست می‌دهد، با آرامش فعالیت را به او یادآوری کنید.
تشویق کودکان به انجام فعالیت‌های بدنی
کودکان بیش فعال اغلب انرژی مازاد دارند. فعالیت بدنی منظم می‌تواند به آنها کمک کند تا انرژی اضافی خود را آزاد کنند و تمرکز کلی را بهبود بخشند. بهتر است کودک حداقل سی دقیقه ورزش روزانه مانند دوچرخه‌سواری، شنا یا پیاده‌روی انجام دهد.
ایجاد فضایی آرام در منزل
با به حداقل رساندن حواس‌پرتی‌های حسی، محیطی آرام برای کودک بیش فعال خود ایجاد کنید. نور ملایم، رنگ‌های خنثی، و حداقل به‌هم‌ریختگی می‌توانند به کاهش تحریک بیش‌ازحد و ایجاد آرامش کمک کنند.
آموزش تکنیک‌های آرامش
به کودک بیش فعال خود تکنیک‌های آرام‌سازی مانند تنفس عمیق، آرام‌سازی پیشرونده عضلانی یا ذهن‌آگاهی را آموزش دهید. این راهبردها می‌توانند به او کمک کنند زمانی که احساس خستگی یا اضطراب می‌کند، به آرام‌سازی خود بپردازد.
مدیریت پرخاشگری
پرخاشگری یکی از مشکلات رایج کودکان بیش‌فعال است. درصورت مشاهده رفتارهای پرخاشگرانه، با قاطعیت با کودک برخورد کنید و او را به محلی دیگر ببرید تا آرام شود و به رفتار منفی خود فکر کند. کودک پس از آرام شدن به شیوه‌ای مثبت‌تر و قابل کنترل‌تر وارد محیط می‌شود. به او اجازه ندهید با کمک رفتارهای منفی به تخلیه انرژی بپردازد.
تجمید و پاداش
تمجید و پاداش می‌توانند انگیزه‌های قدرتمندی برای کودکان بیش فعال باشند. از تقویت مثبت برای قدردانی از تلاش‌ها و دستاوردهای آنها، ایجاد عزت نفس و تشویق به رفتار خوب استفاده کنید.
تنظیم انتظارات روشن
معیارهای خود در هنگام برخورد با کودکان بیش فعال را به‌صورت واضح و دقیق نشان دهید. این کار به کودک درک واضحی از انتظارات شما در موقعیت‌های مختلف می‌دهد. همچنین به ایجاد ساختار و روالی مشخص کمک می‌کند. برای انجام این کار، بسیار مهم است که وقت بگذارید و انتظارات خود را به روشی ساده و مناسب برای کودک توضیح دهید. سپس این انتظارات باید ازطریق تکنیک‌های اصلاح رفتار ثابت تقویت شوند.
تقسیم وظایف به مراحل قابل مدیریت
کارهای بزرگ برای کودکان بیش فعال طاقت‌فرسا هستند. بنابراین وظایف را به مراحل کوچک‌تر و قابل مدیریت تقسیم کنید و درصورت نیاز راهنمایی لازم را به کودک ارائه دهید. هنگامی که وظایف قابل مدیریت می‌شوند، به کودک کمک می‌کنند تا کنترل بیشتری بر روی آنها داشته باشد و احساس موفقیت در او تقویت می‌شود.
همچنین می‌توانید مراحل انجام کار را برای کودکی که می‌تواند بخواند، یادداشت کنید. دستورالعمل‌ها را روی یخچال یا تخته اتاق کودک بچسبانید تا بتواند روی هر مرحله تمرکز کرده و آنها را یکی‌یکی دنبال کند. پس از اتمام موفقیت‌آمیز هر فعالیت، به فرزندتان جایزه بدهید. این کار به او انگیزه می‌دهد تا در دور بعدی بهتر عمل کند.
به حداقل رساندن عوامل حواس‌پرتی
کودک بیش فعال به‌راحتی دچار حواس‌پرتی می‌شود. بنابراین، مهم است که فضای مناسبی را، به‌خصوص در طول انجام تکالیف یا آماده شدن برای امتحان، تنظیم کنید. با آماده‌سازی فضایی دنج و دور از پنجره‌ها و درها شروع کنید. کودک را مجبور نکنید روی صندلی بنشیند؛ زیرا این کار باعث بی‌قراری او می‌شود. فضایی گرم و جذاب برای کودک ایجاد کنید. به‌عنوان مثال اسباب‌بازی موردعلاقه‌‌اش را روی میز بگذارید تا اتاق مطالعه را دوست داشته باشد. مطمئن شوید که کودک درک می‌کند مشق شب و مطالعه تنبیه نیستند. هنگام طراحی فضای مطالعه از کودکتان کمک بگیرید تا راحت‌تر بتواند در آن محیط تمرکز کند. در طول مطالعه کودک از روشن کردن موسیقی و تلویزیون خودداری کنید.
مسئولیت‌پذیری
فهرستی مکتوب از مسئولیت‌هایی که کودک می‌تواند از عهده آنها برآید، تهیه کنید. وظایف مشخص‌شده می‌توانند شامل فعالیت‌هایی ساده مانند پر کردن بطری‌های آب یا تمیز کردن میز بعد از شام باشند. فهرست را با نمودارها و تصاویری جذاب طراحی کنید تا کودک از آن به‌عنوان مرجعی بصری استفاده کند. آموزش مسئولیت‌پذیری به کودک بیش‌فعال به افزایش استقلال او کمک می‌کند. همچنین داشتن مسئولیت در امور خانه باعث می‌شود کودک احساس مهم بودن داشته باشد. به یاد داشته باشید در صورتی که کودک از لیست مسئولیت‌ها پیروی نکرد، او را تنبیه نکنید. یادآوری مسئولیت‌ها باعث می‌شود کودک در طول زمان پیشرفت قابل ملاحظه‌ای داشته باشد.
پذیرش شرایط کودک
پذیرش شرایط کمک زیادی به کودکان بیش فعال می‌کند. وقتی فرزندتان احساس کند که پذیرفته شده است، عزت نفس و اعتمادبه‌نفس او افزایش می‌یابد. زمانی که احساس می‌کنید فرزندتان سردرگم شده است با او ارتباطی واضح برقرار کنید. بگذارید تمام اعضای خانواده بدانند نقشی مهم در پیشرفت فرزند شما ایفا می‌کنند.
تخلیه انرژی
فرزند شما باید برای رشد کلی خود بدود و بازی کند. بنابراین به او اجازه دهید بازی کند، بدود، بپرد و آنچه دوست دارد انجام دهید و سعی کنید او را مهار کنید. به برنامه زندگی کودک بیش‌ازحد نظر ندهید و به‌جای او تصمیم نگیرید چه بازی‌ای انجام دهد. به کودک اجازه بدهید بیرون از خانه بازی کند و او را از دور زیر نظر داشته باشید. بازی کردن به تخلیه انرژی و کنترل خلق‌وخوی کودک بیش فعال کمک می‌کند. گذراندن زمانی بدون برنامه باعث می‌شود کودک احساس استقلال بیشتری داشته باشد.
اجتناب از خستگی
خستگی بیش‌ازحد کودک بیش فعال باعث می‌شود به‌راحتی کنترل خود را از دست بدهد. در این صورت کنترل و مدیریت رفتارهای کودک سخت‌تر می‌شود. بنابراین زمانی را برای بازی کودک تعیین کنید و از او بخواهید پس از زمان مشخص‌شده استراحت کند.
بهبود دامنه توجه کودک
به رفتارهای غیربیش فعالانه کودک خود پاداش بدهید. این کار کلید آماده‌سازی کودک برای تعامل اجتماعی در مدرسه و جامعه است. همچنین می‌توانید به کودک خود آموزش دهید در انجام وظایف خود پشتکار به خرج دهد و درنتیجه دامنه توجه و خلاقیت او را افزایش دهید.
یکی از راه‌های بهبود دامنه توجه فرزندتان این است که او را با بازی‌های دشوار آشنا کنید. تطبیق تصاویر، بازی‌های ساده با ورق و حتی بلوک‌های ساختمانی می‌توانند به بهبود حافظه و دامنه توجه کودک شما کمک کنند. هر بار یک بازی جدید را به او معرفی کنید و از آموزش بازی‌های زیادی که می‌توانند حواس او را پرت کنند، خودداری کنید.
سعی کنید از اسباب‌بازی‌های بی‌خطر استفاده کنید؛ زیرا پرخاشگری علامتی قابل توجه در کودکان مبتلا به بیش فعالی است و ممکن است در طول بازی به خود یا دیگران آسیب برسانند.
صبر و حوصله در هنگام برخورد با کودک
به فرزندتان بیاموزید در هنگام آموزش دستورالعملی خاص، به چشمان شما نگاه کند. این کار به او کمک می‌کند تا روی آنچه می‌گویید تمرکز کند. دستورالعمل‌ها را چند بار تکرار کنید. هنگامی که متقاعد شدید که فرزندتان دستورالعمل‌ها را درک کرده است، می‌توانید از او بخواهید که هر مرحله را تکرار کند. نسبت به فرزندتان بی‌حوصله یا عجول نباشید؛ زیرا بی‌صبری شما باعث افزایش اضطراب کودک می‌شود.
حتما بخوانید: 12 روش عملی برای آموزش به کودکان بیش فعال (ADHD)
تشویق ویژگی‌های منحصربه‌فرد کودکان
بیش فعالی بسته به شدت علائم، می‌تواند بر توانایی کودک در مدرسه و انجام کارهای روزمره تأثیر بگذارد. بنابراین درصورت شدیدتر بودن شدت بیش فعالی، این تصور ایجاد می‌شود که فرد بیش فعال ضریب هوشی پایین‌تری دارد، درحالی‌که این‌طور نیست. می توانید مقاله تاثیر بیش فعالی بر هوش کودک را مطالعه نمایید.
به یاد داشته باشید که کودکان بیش فعال ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارند که آنها را خاص می‌کنند. انرژی، اشتیاق و خلاقیت آنها را تشویق کنید و به آنها کمک کنید تا این ویژگی‌ها را به سمت فعالیت‌های مثبت هدایت کنند.
تقویت مهارت‌های اجتماعی
با الگوبرداری و تقویت تعاملات مثبت به کودک بیش فعال خود کمک کنید تا مهارت‌های اجتماعی مناسبی را ایجاد کند. مشارکت در فعالیت‌های گروهی را تشویق کرده و فرصت‌هایی را برای او فراهم کنید تا ارتباطات و همکاری با دیگران را تمرین کند.
تشویق به فعالیت‌های خلاقانه
هنر، موسیقی و سایر فعالیت‌های خلاقانه می‌توانند خروجی سازنده‌ای برای انرژی کودکان بیش فعال ایجاد کرده و ابراز وجود را تقویت کنند. بنابراین مواد و فرصت‌های مختلفی را به کودکان بیش‌فعال ارائه دهید تا خلاقیت خود را کشف کنند.
ایجاد روال مشخصی برای خواب
روالی مشخص برای خواب کودکان بیش فعال تعین کرده و برنامه‌ای روتین قبل از خواب، ازجمله کم کردن فعالیت‌هایی مانند مطالعه یا حمام آب گرم تنظیم کنید. اطمینان حاصل کنید که محیط خواب کودک بیش فعال آرام و مساعد برای خوابی راحت است. این کار می تواند به مدیریت مشکلات خواب کودکان ADHD کمک نماید.
حق انتخاب
به کودک بیش فعال خود اجازه دهید تا با ارائه انتخاب‌های مختلف بر روز خود کنترل داشته باشد. داشتن حق انتخاب می‌تواند به کودکان کمک کند تا احساس استقلال بیشتری داشته باشند و کمتر به پرخاشگری بپردازند.
فراهم کردن ابزارهای حسی
ابزارهای حسی، مانند فیجت اسپینر، توپ‌های استرس و ... می‌توانند به کودکان بیش فعال کمک کرده سطح انرژی خود را مدیریت کنند. ابزارهای مختلف را بررسی کنید تا ببینید کدام ابزار بهترین تأثیر را بر فرزند شما می‌گذارد.
استفاده از وسایل کمک بصری
وسایل کمک بصری مانند برنامه‌ها، نمودارها یا تایمر‌های مختلف برای کودکان بیش‌فعال مفید هستند. این وسایل ساختاری را فراهم کرده و می‌توانند به کودکان در درک انتظارات و مدیریت مؤثر زمان کمک کنند.
پرهیز از حضور در تجمعات بزرگ
اگر کودک شما از علائم بیش فعالی شدید رنج می‌برد، سعی کنید از بردن او به مکان‌هایی که باعث ناراحتی او می‌شوند، خودداری کنید. حضور در مجالس رسمی، که در آن افراد مجبور به پیروی از آراستگی خاصی هستند، برای کودک بیش فعال دشوار است. تا زمانی که نتوانسته‌اید راهکاری برای کنترل بیش‌فعالی کودکتان به روشی آسان پیدا کنید، از مراجعه به مکان‌های شلوغ مانند سوپرمارکت‌ها یا مهمانی‌های بزرگ که باعث ایجاد اصطکاک بین شما و فرزندتان می‌شود، خودداری کنید. این بدان معنا نیست که شما و فرزندتان همیشه باید در داخل خانه باشید. بلکه سعی کنید کم‌کم وارد محیط‌های اجتماعی شوید و به‌تدریج فرزند خود را با شرایط جدید آشنا کنید؛ زیرا کودک بیش فعال در محیط امن خانه به خودکنترلی می‌‌پردازد.
برای اطلاعات بیشتر مطلب «درمان بیش فعالی در کودکان» را بخوانید.
جمع‌بندی
والدین اغلب نگران کودکان بیش فعال در خانه هستند؛ زیرا کنترل آنها و تطابق با انرژی آنها چالش‌برانگیز هستند. این کودکان معمولاً زمانی خوب عمل می‌کنند که طبق برنامه پیش بروند، مورد تحسین قرار گیرند و در زمان مناسب استراحت کنند. والدین می‌توانند با دادن دستورالعمل‌های ساده‌تر به کودک بیش فعال خود یا فراهم کردن محیطی آرام با حواس‌پرتی کمتر به او کمک کنند. اما اگر پس از استفاده از استراتژی‌های مختلف باز هم نتوانستید به مدیریت رفتارهای نامناسب کودک بیش‌فعال خود بپردازید، به کارشناسان ما در کلینیک توانبخشی راه کمال مراجعه کنید و از راهنمایی‌های آنها بهره‌مند شوید.
منابع
مطالب مشابه
اختلالات ژنتیکی در کودکان می‌توانند در یکی از دسته‌های زیر قرار گیرند: کروموزومی، چندعاملی، تک ژنی. برخی از آنها عبارتند از سندرم داون، سندرم ایکس شکننده، اوتیسم، اسپینا بیفیدا و ...
قشقرق و به‌هم‌ریختگی حسی در اوتیسم ممکن است در سطح ظاهری مشابه به نظر برسند. هر دو می‌توانند با فریاد زدن و گریه کردن، لگد زدن، زدن و حبس نفس بروز پیدا کنند.
«تئوری ذهن» توانایی انسان را برای درک این موضوع توصیف می‌کند که درک آنچه در ذهن اشخاص دیگر می‌گذرد، غیرممکن است. «تئوری ذهن» مفهومی پیچیده به‌نظر می‌رسد، اما درواقع، معمولاً کودکان قبل از 5 سالگی به آن تسلط پیدا می‌کنند.
مشکلات حس چشایی می‌توانند تأثیر زیادی بر زندگی داشته باشند. حس چشایی، میل به غذا خوردن را تحریک می‌کند و نقش مهمی در تغذیه و انتخاب رژیم غذایی دارد. حس چشایی به سلامتی ما نیز کمک می‌کند؛ زیرا باعث می‌شود غذا یا نوشیدنی‌های فاسد را تشخیص دهیم.
در برخی موارد، دور بودن مرکز درمانی دلیل اصلی برای شرکت نکردن کودک در جلسات کاردرمانی است. انتخاب مرکزی مناسب می‌تواند تأثیر مستقیمی بر روند درمان و پیشرفت کودکان داشته باشد. اگر در جنوب تهران زندگی می‌کنید و به کاردرمانی در منزل یا کلینیک نیاز دارید، ما در گروه توانبخشی راه کمال با استفاده از تکنیک‌های مدرن و برنامه‌ریزی شخصی‌شده شما را در مسیر بهبودی همراهی می‌کنیم.
آیا به‌دنبال بهترین و مجهزترین کلینیک کاردرمانی کودکان در شمال تهران هستید؟ کلینیک کاردرمانی راه کمال با ارائه خدمات تخصصی در محیطی گرم و صمیمی، پذیرای فرزندان دلبند شماست. ما با بهره‌گیری از دانش روز و تجهیزات پیشرفته، به کودکان کمک می‌کنیم تا توانایی‌های خود را کشف کرده و به بهترین نحو ممکن رشد کنند.
ماساژ درمانی کودک روشی طبیعی، مراقبتی و آرامش‌بخش برای حمایت از سلامت و رفاه کودک است. این درمان به‌گونه‌ای طراحی شده است که با استفاده از حرکات نرم و ریتمیک به ایجاد آرامش، کاهش اضطراب و بهبود خلق و خوی کودکان کمک کند.
اگر کودک شما در تلفظ کلمات، روانی گفتار، برقراری ارتباط یا درک زبان مشکل دارد، گفتاردرمانی می‌تواند روشی مؤثر برای بهبود مهارت‌های زبانی و گفتاری او باشد. انتخاب مرکز گفتاردرمانی مجهز و حرفه‌ای، نقش مهمی در پیشرفت درمانی کودک دارد.
دسترسی به مراکز گفتاردرمانی مجهز و متخصص، به‌ویژه در مناطقی مانند غرب تهران، اهمیت زیادی دارد؛ زیرا رفت‌وآمد به مراکز درمانی می‌تواند برای خانواده‌ها چالش‌برانگیز باشد. اگر در غرب تهران زندگی می‌کنید ما در گروه توانبخشی راه کمال، بهترین خدمات گفتاردرمانی را با استفاده از روش‌های علمی و نوین برای شما فراهم می‌کنیم.
آیا به‌دنبال بهترین و پیشرفته‌ترین مرکز گفتار درمانی برای کودکان در شرق تهران هستید؟ کلینیک گفتار درمانی راه کمال با فراهم کردن محیطی گرم و دوستانه، آماده پذیرش کودکان شماست. این مرکز با استفاده از تجهیزات مدرن، دانش به‌روز و تیم متخصص، به کودکان کمک می‌کند تا مهارت‌های زبانی و ارتباطی خود را بهبود بخشند و مسیر مناسبی را برای رشد و پیشرفت طی کنند.