اختلال بیش فعالی نوعی اختلال یادگیری نیست اما می‌تواند مشکلاتی در یادگیری ایجاد کند. همچنین احتمال بروز بیش فعالی همراه با اختلالات یادگیری وجود دارد. نکته مهم، درمان همزمان این دو بیماری است. در این مطلب به بررسی ارتباط این دو اختلال، علائم، روش‌های درمان و ... میپردازیم.
اختلال بیش فعالی چیست؟
اختلال نقص توجه و بیش فعالی یکی از شایع‌ترین اختلالات سلامت روان است که با کمبود توجه، بیش‌فعالی یا تکانشگری مشخص می‌شود. به‌علاوه این اختلال در پسرها به‌صورت بیرونی ظاهر می‌شود بنابراین تشخیص این اختلال در پسرها راحت‌تر است.
اختلال یادگیری چیست؟
اختلالات یادگیری مشکلاتی بسیار رایج هستند. اختلال یادگیری، نوعی اختلال عصبی‌رشدی است که اغلب در افراد متوسط یا باهوش رخ می‌دهد. نکته قابل‌توجه این است که افراد مبتلا به اختلال یادگیری معلولیت ذهنی ندارند بلکه می‌توانند به‌سادگی اطلاعات را به‌شکلی متفاوت از همتایان خود پردازش کنند.
تحقیقات نشان می‌دهند حدود 5 تا 15 درصد جمعیت جهان تحت تأثیر اختلالات یادگیری قرار دارند. این اختلالات یادگیری خواندن، نوشتن، املاء یا حل ریاضی را برای بیمار سخت‌تر می‌کنند. همچنین بر حافظه بلندمدت و کوتاه‌مدت، مهارت‌های گوش دادن و صحبت کردن، سازماندهی و یادآوری اطلاعات تأثیر می‌گذارند.
به‌علاوه، این اختلالات به‌صورت مادام‌العمر همراه بیمار هستند و تنها راه مقابله با آنها مدیریت علائم آنها است.
انواع مختلف اختلالات یادگیری
اختلالات یادگیری به شکل‌های مختلف بر روی توانایی‌های فرد تأثیر می‌گذارند. در ادامه به بررسی انواع اختلالات یادگیری میپردازیم:
- نارساخوانی: این اختلال بر پردازش زبان تأثیر می‌گذارد و خواندن، نوشتن، صحبت کردن و درک کلمات را چالش‌برانگیزتر می‌کند.
- دیسکالکولیا: دیسکالکولیا اختلالی است که باعث مشکلات ریاضی ازجمله مشکل در درک اعداد و عملیات محاسباتی می‌شود.
- دیسگرافی: نوشتارپریشی اختلالی است که نوشتن را به‌دلیل مشکلات حافظه، واژگان، املاء و دستور زبان دشوارتر می‌کند.
- دیسپراکسی: این اختلال باعث ایجاد مشکلاتی در مهارت‌های حرکتی می‌شود.
- دیسفازی/ آفازی: اختلال زبان‌پریشی باعث ایجاد اختلال در گفتار و زبان می‌شود.
- اختلال پردازش شنوایی: اختلال پردازش شنوایی باعث می‌شود مغز اطلاعات شنیداری را اشتباه تفسیر کند. به‌علاوه این اختلال باعث دشوارتر شدن پردازش صداها می‌شود.
- اختلال پردازش بینایی: این اختلال باعث ایجاد مشکلاتی در نحوه پردازش اطلاعات بصری توسط مغز می‌شود.
آیا اختلال کمبود توجه و بیش فعالی نوعی اختلال یادگیری است؟
اختلالات یادگیری مستقیماً در توانایی یادگیری کودک دخالت می‌کنند. کودکانی که مبتلا به اختلال یادگیری هستند، در پردازش و بازیابی اطلاعات مشکل دارند.
اختلال بیش فعالی نوعی اختلال یادگیری نیست اما می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در یادگیری شود. مشکلات یادگیری در اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی ناشی از رفتارهای مربوط به مشکلات عملکرد اجرایی هستند. اختلال یادگیری و بیش فعالی می‌توانند به‌صورت همزمان در فرد بروز پیدا کنند.
بیش فعالی و اختلالات یادگیری
یادگیری شامل استفاده از عملکردهای اجرایی مغز، به‌ویژه توانایی تمرکز، توجه، انجام فعالیتی خاص و استفاده از حافظه فعال است. همان‌طور که می‌دانید اختلال کمبود توجه و بیش فعالی بر عملکردهای اجرایی مغز تأثیر می‌گذارد.
بسیاری از افراد مبتلا به بیش فعالی به‌دلیل مشکلات عملکرد اجرایی مربوط به این اختلال، با یادگیری و انجام تکالیف مدرسه دست‌وپنجه نرم می‌کنند. بااین‌حال مشکلات آنها به اندازه‌ای نیست که آنها را در دسته افراد مبتلا به اختلال یادگیری قرار دهد.
اگر فردی به‌صورت همزمان مبتلا به بیش فعالی و اختلال یادگیری باشد، دارای اختلال گسترده‌ای در عملکردهای اجرایی است. همچنین با اختلال در مهارت‌های خاص موردنیاز برای خواندن، نوشتن و ریاضی نیز مواجه است.
تأثیر اختلال بیش فعالی بر یادگیری
اختلال کمبود توجه و بیش فعالی به شکل‌های مختلف بر یادگیری تأثیر می‌گذارد. افراد مبتلا به این اختلال، علاوه بر کاهش عملکرد اجرایی با موارد زیر مواجه می‌شوند:
- مشکل در توجه کردن
- مقابله با عوامل مختلف برای انجام وظیفه
- ناتوانی در کنترل رفتارهای تکانشی
- عدم توجه به جزئیات
- ناتوانی در سازماندهی وظایف
بهتر است بدانید اختلال بیش فعالی ، نوعی اختلال عصبی است که می‌تواند بر یادگیری تأثیر مثبت بگذارد. به‌عنوان مثال، برخی از افراد مبتلا به این اختلال، بیش‌ازحد تمرکز می‌کنند. این ویژگی باعث می‌شود آنها بتوانند روی موضوعات موردعلاقه خود با دقت بیشتری مطالعه و تحقیق داشته باشند.
تأثیر بیش فعالی و اختلال یادگیری بر بیمار
اختلالات یادگیری و بیش فعالی اغلب در مدرسه و به‌دلیل مشکلات تحصیلی کشف می‌شوند. بااین‌حال، اثرات آنها فراتر از محیط کلاس هستند. در ادامه به بررسی اثرات اختلالات یادگیری و بیش فعالی بر زندگی بیمار میپردازیم:
- می‌توانند بر روابط خانوادگی، زندگی خصوصی و شغل بیمار تأثیر بگذارند.
- باعث کاهش عزت نفس و سلامتی عاطفی بیمار می‌شوند.
- باعث ایجاد مشکلاتی در برقراری رابطه و حفظ دوستی‌ها می‌شوند.
- باعث می‌شوند دانش‌آموز در یادگیری و نشان دادن دانش خود به روش سنتی مشکلاتی را تجربه کند.
- باعث بروز مشکلات رفتاری در مدرسه می‌شوند. به‌عنوان مثال، دانش‌آموزان نمی‌توانند به مدت طولانی روی صندلی بی‌حرکت بنشینند.
- باعث ناتوانی دانش‌آموزان در انجام فعالیت‌های راحت می‌شوند که درنتیجه، دانش‌آموز با انزوا و سرخوردگی مواجه می‌شود.
اختلالات یادگیری و بیش فعالی چگونه تشخیص داده می‌شوند؟
هنگامی که فردی بیش از یک بیماری داشته باشد، تشخیص بیماری دوم دشوارتر است؛ زیرا علائم بیماری با یکدیگر همپوشانی دارند. به همین دلیل اگر ابتدا اختلال نقص توجه و بیش فعالی در بیمار تشخیص داده شود، تشخیص اختلال یادگیری دشوار می‌شود؛ زیرا تمامی مشکلات به اختلال بیش فعالی ارتباط داده می‌شوند. به‌علاوه اختلال کمبود توجه و بیش فعالی در افراد مختلف به‌شکلی متفاوت بروز پیدا می‌کند. این امر درخصوص اختلالات یادگیری نیز صدق می‌کند. بنابراین این تفاوت‌ها تشخیص آنها را دشوارتر می‌کند.
اختلال یادگیری نیز مانند بیش فعالی می‌تواند تحت تأثیر عوامل ژنتیکی ایجاد شود. پس اگر والدین مبتلا به این اختلال باشند، احتمال بروز آن در فرزند آنها افزایش می‌یابد.
درمان اختلال بیش فعالی و اختلالات یادگیری
درمان همزمان دو اختلال از اهمیت زیادی برخوردار است. به‌عنوان مثال، اگر کودک شما برای درمان اختلال نقص توجه و بیش فعالی دارو مصرف کند، اختلال ناتوانی یادگیری همچنان ادامه خواهد داشت. همچنین اگر برای اختلال یادگیری به درمان بپردازد ولی به بیش فعالی توجه نکند، با مشکلات تمرکز و تکانشگری دست‌وپنجه نرم می‌کند. بنابراین توجه به درمان هر دو اختلال بسیار مهم است.
حتما بخوانید: درمان اختلال بیش فعالی
تحقیقات نشان می‌دهند تشخیص و حمایت صحیح می‌تواند به بهبود نتایج یادگیری کمک کند.
به یاد داشته باشید ابتلا به اختلال کمبود توجه و بیش فعالی و اختلال یادگیری به این معنی است که مغز شما متفاوت عمل می‌کند. این بدان معناست که نوع درمان و حمایت مناسب به فرد و نیازهای او بستگی دارد.
استراتژی‌هایی که می‌توانند به درمان بیمار کمک کنند عبارت‌اند از:
- آموزش درمورد بیش فعالی و اختلالات یادگیری: والدین و درمانگران باید اطلاعات کافی درمورد بیش فعالی و اختلالات یادگیری کسب کنند تا بتوانند به حمایت بهتر از بیمار بپردازند.
- بررسی استراتژی‌های مختلف: مدیریت برخی از ویژگی‌های اختلال بیش فعالی ممکن است به استراتژی‌های متفاوتی نیاز داشته باشد. بنابراین باید روش‌های مختلف را امتحان کنید تا بفهمید کدام روش برای شما مفیدتر است.
- استفاده از دارودرمانی: دارودرمانی برای برخی از افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی مفید است. تحقیقات نشان می‌دهند داروهای بیش فعالی به موفقیت بیمار در یادگیری و تحصیل کمک می‌کنند.
- مراجعه به متخصصی باتجربه: سعی کنید به متخصصی مراجعه کنید که درزمینه بیش فعالی و اختلال یادگیری تخصص دارد. او می‌تواند اطلاعات زیادی درمورد اختلالات و روش‌های درمانی در اختیار شما قرار دهد.
چگونه به کودک مبتلا به اختلالات یادگیری و بیش فعالی کمک کنیم؟
در حال حاضر، هیچ درمانی برای اختلالات یادگیری یا بیش فعالی وجود ندارد. بااین‌حال، برای کمک به کودکانی که دارای اختلال یادگیری، بیش فعالی یا هر دو هستند، کارهای زیادی می‌توان انجام داد. خدمات آموزش ویژه و درمان، دو مداخله رایج برای کمک به موفقیت دانش‌آموزان ازنظر تحصیلی و اجتماعی هستند.
هنگام پرداختن به این اختلالات، شناسایی علائم مشترکی که کودک تجربه می‌کند مهم است. علائمی که می‌توانند هم بخشی از اختلالات یادگیری و هم بیش فعالی باشند عبارت‌اند از:
- ناتوانی در سازماندهی
- دشواری در انتقال مهارت‌ها و دانش (به کارگیری راهبردهای آموخته‌شده در یک موقعیت در موقعیتی دیگر)
- بی‌توجهی و توانایی تمرکز (درحالی‌که این خود بخشی از اختلالات یادگیری نیست، می‌تواند درنتیجه ناامیدی و استرس کودک از مدرسه رخ دهد)
درک علائم مشترک به درمان بیماری کمک می‌کند؛ زیرا نقطه شروعی برای کمک به کودکان برای مقابله با دو اختلال چالش‌برانگیز است که بر زندگی آنها تأثیر قابل‌توجهی دارند. پس از درک مشکلات منحصربه‌فرد کودک، باید اثرات اختلال نقص توجه و بیش فعالی را از اختلالات یادگیری جدا کنیم. به این ترتیب، هر یک را می‌توان با تمرکز خاص مورد بررسی قرار داد. کمک به کودک برای یادگیری و سایر چالش‌ها جدا از حوزه‌های رفتاری و توجه می‌تواند بسیار مؤثر باشد. به این ترتیب، آنها می‌توانند مهارت‌های فردی را تقویت کنند و بر خود و پیشرفت خود کنترل بیشتری داشته باشند.
خدمات گروه توانبخشی راه کمال برای بیش فعالی و اختلال یادگیری
منابع
مطالب مشابه
دلایل زیادی وجود دارد که چرا کودک مطابق با نقاط عطف رشدی تعیین شده راه نمی‌رود. برخی از نوزادان زودتر و برخی از نوزادان دیرتر از محدوده زمانی مورد نظر راه می روند.در بیشتر موارد، تأخیر در راه رفتن، بدون تأخیر در سایر زمینه‌های رشد نوزاد، باعث نگرانی نمی‌شود.
کاردرمانی دست کودک شکلی از کار درمانی است که بازتوانی دست‌ها، مچ دست و اندام فوقانی را پس از آسیب یا به‌دلیل بیماری‌ای مزمن انجام می‌دهد.
گفتاردرمانی در اوتیسم، بسته به فردی که تحت درمان قرار می‌گیرد، اشکال مختلفی دارد. گفتار درمانگران به کودکان مبتلا به اتیسم کمک می‌کنند دایره لغات خود را گسترش دهند و مهارت‌های کلامی را بهبود بخشند.
اتاق‌های حسی فضاهایی چندمنظوره هستند که می‌توانند به طیف وسیعی از افراد، ازجمله کسانی که با چالش‌های پردازش حسی، معلولیت‌ها یا نیازهای درمانی خاص روبرو هستند، کمک کنند.
کودکان مبتلا به اختلال یادگیری غیرکلامی معمولاً در زمینه‌هایی مانند خواندن، رمزگشایی زبان، املا، واژگان یا یادآوری موارد مشکلی ندارند؛ بااین‌حال، ممکن است در ادراک بصری، فضایی یا لمسی دچار مشکل شوند.
کودکان مبتلا به اختلال زبان دریافتی ممکن است در پردازش و درک کلمات، جملات و دستورالعمل‌ها مشکل داشته باشند. آنها ممکن است در فهم معنا، زمینه و ظرافت‌های زبان دچار مشکل شوند.
اختلال زبان بیانی، که به آن تأخیر گفتار بیانی نیز گفته می‌شود، وضعیتی است که با ناتوانی در استفاده از کلمات و ساخت جملات متناسب با سن کودک، مشخص می‌شود. کودکان مبتلا به این اختلال ممکن است برای تشکیل جملات منسجم، پیدا کردن کلمات مناسب و انتقال مؤثر پیام‌های خود با مشکل روبرو شوند.
تأخیر در گفتار کودکان، نوعی اختلال ارتباطی است که بر تکلم کودک تأثیر می‌گذارد. اگر فرزند شما با وجود تکامل جسمی همچنان به نقاط عطف گفتار نرسیده باشد، ممکن است اختلال در تکلم داشته باشد.
اختلال پردازش زبان، نوعی ناتوانی یادگیری است که بر توانایی کودک در درک یا تولید کلمات تأثیر می‌گذارد. این مشکل به‌دلیل ناتوانی در شنیدن یا تولید فیزیکی صداها نیست، بلکه به توانایی فرد در ایجاد معنا از صداها برای برقراری ارتباط مربوط می‌شود.
ناتوانی‌های یادگیری می‌توانند فرایند یادگیری را مختل کنند. این کودکان ممکن است در مهارت‌هایی مانند صحبت کردن، خواندن، نوشتن، توجه، درک مطالب، به خاطر سپردن اطلاعات، انجام ریاضی یا هماهنگی حرکات مشکل داشته باشند. انواع رایج ناتوانی‌های یادگیری شامل نارساخوانی (دیسلکسیا)، اختلال نوشتن (دیسگرافی)، اختلال یادگیری ریاضی (دیسکالکولیا)، اختلاللات پردازش زبان، بینایی، شنوایی وناتوانی یادگیری غیرکلامی هستند.
اختلال حسی حرکتی زمانی رخ می‌دهد که مغز در دریافت و پاسخ دادن به اطلاعاتی که ازطریق حواس می‌آیند و بر حرکت و هماهنگی بیمار تأثیر می‌گذارند، مشکل داشته باشد. این اختلال باعث ناتوانی بیمار در پردازش ورودی‌های حسی و هماهنگی پاسخ‌های حرکتی می‌شود و چالش‌هایی در تعادل، حرکت و کنترل کلی بدن ایجاد می‌کند.
اختلال دوقطبی، اختلال سلامت روان است که باعث چرخه‌های شدید تغییرات عاطفی می‌شود. کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال دوقطبی دو دوره را تجربه می‌کنند: دوره‌هایی که در آنها فوق‌العاده شاد و پرانرژی هستند، که به آن دوره شیدایی گفته می‌شود. و دوره‌های دیگری که در آنها بسیار افسرده هستند.
کف پای صاف اختلال رایجی است که در آن قوس داخلی پاها در زمان تحمل فشار صاف می شود. هنگامی که افراد دارای کف پای صاف می‌ایستند، پاهای آنها به سمت بیرون بوده و تمام کف پا پایین آمده و با زمین در تماس است.