اختلال بیش فعالی نوعی اختلال یادگیری نیست اما می‌تواند مشکلاتی در یادگیری ایجاد کند. همچنین احتمال بروز بیش فعالی همراه با اختلالات یادگیری وجود دارد. نکته مهم، درمان همزمان این دو بیماری است. در این مطلب به بررسی ارتباط این دو اختلال، علائم، روش‌های درمان و ... میپردازیم.
اختلال بیش فعالی چیست؟
اختلال نقص توجه و بیش فعالی یکی از شایع‌ترین اختلالات سلامت روان است که با کمبود توجه، بیش‌فعالی یا تکانشگری مشخص می‌شود. به‌علاوه این اختلال در پسرها به‌صورت بیرونی ظاهر می‌شود بنابراین تشخیص این اختلال در پسرها راحت‌تر است.
اختلال یادگیری چیست؟
اختلالات یادگیری مشکلاتی بسیار رایج هستند. اختلال یادگیری، نوعی اختلال عصبی‌رشدی است که اغلب در افراد متوسط یا باهوش رخ می‌دهد. نکته قابل‌توجه این است که افراد مبتلا به اختلال یادگیری معلولیت ذهنی ندارند بلکه می‌توانند به‌سادگی اطلاعات را به‌شکلی متفاوت از همتایان خود پردازش کنند.
تحقیقات نشان می‌دهند حدود 5 تا 15 درصد جمعیت جهان تحت تأثیر اختلالات یادگیری قرار دارند. این اختلالات یادگیری خواندن، نوشتن، املاء یا حل ریاضی را برای بیمار سخت‌تر می‌کنند. همچنین بر حافظه بلندمدت و کوتاه‌مدت، مهارت‌های گوش دادن و صحبت کردن، سازماندهی و یادآوری اطلاعات تأثیر می‌گذارند.
به‌علاوه، این اختلالات به‌صورت مادام‌العمر همراه بیمار هستند و تنها راه مقابله با آن‌ها مدیریت علائم آن‌ها است.
انواع مختلف اختلالات یادگیری
اختلالات یادگیری به شکل‌های مختلف بر روی توانایی‌های فرد تأثیر می‌گذارند. در ادامه به بررسی انواع اختلالات یادگیری میپردازیم:
- نارساخوانی: این اختلال بر پردازش زبان تأثیر می‌گذارد و خواندن، نوشتن، صحبت کردن و درک کلمات را چالش‌برانگیزتر می‌کند.
- دیسکالکولیا: دیسکالکولیا اختلالی است که باعث مشکلات ریاضی ازجمله مشکل در درک اعداد و عملیات محاسباتی می‌شود.
- دیسگرافی: نوشتارپریشی اختلالی است که نوشتن را به‌دلیل مشکلات حافظه، واژگان، املاء و دستور زبان دشوارتر می‌کند.
- دیسپراکسی: این اختلال باعث ایجاد مشکلاتی در مهارت‌های حرکتی می‌شود.
- دیسفازی/ آفازی: اختلال زبان‌پریشی باعث ایجاد اختلال در گفتار و زبان می‌شود.
- اختلال پردازش شنوایی: اختلال پردازش شنوایی باعث می‌شود مغز اطلاعات شنیداری را اشتباه تفسیر کند. به‌علاوه این اختلال باعث دشوارتر شدن پردازش صداها می‌شود.
- اختلال پردازش بینایی: این اختلال باعث ایجاد مشکلاتی در نحوه پردازش اطلاعات بصری توسط مغز می‌شود.
آیا اختلال کمبود توجه و بیش فعالی نوعی اختلال یادگیری است؟
اختلالات یادگیری مستقیماً در توانایی یادگیری کودک دخالت می‌کنند. کودکانی که مبتلا به اختلال یادگیری هستند، در پردازش و بازیابی اطلاعات مشکل دارند.
اختلال بیش فعالی نوعی اختلال یادگیری نیست اما می‌تواند باعث ایجاد مشکلاتی در یادگیری شود. مشکلات یادگیری در اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی ناشی از رفتارهای مربوط به مشکلات عملکرد اجرایی هستند. اختلال یادگیری و بیش فعالی می‌توانند به‌صورت همزمان در فرد بروز پیدا کنند.
بیش فعالی و اختلالات یادگیری
یادگیری شامل استفاده از عملکردهای اجرایی مغز، به‌ویژه توانایی تمرکز، توجه، انجام فعالیتی خاص و استفاده از حافظه فعال است. همان‌طور که می‌دانید اختلال کمبود توجه و بیش فعالی بر عملکردهای اجرایی مغز تأثیر می‌گذارد.
بسیاری از افراد مبتلا به بیش فعالی به‌دلیل مشکلات عملکرد اجرایی مربوط به این اختلال، با یادگیری و انجام تکالیف مدرسه دست‌وپنجه نرم می‌کنند. بااین‌حال مشکلات آن‌ها به اندازه‌ای نیست که آن‌ها را در دسته افراد مبتلا به اختلال یادگیری قرار دهد.
اگر فردی به‌صورت همزمان مبتلا به بیش فعالی و اختلال یادگیری باشد، دارای اختلال گسترده‌ای در عملکردهای اجرایی است. همچنین با اختلال در مهارت‌های خاص موردنیاز برای خواندن، نوشتن و ریاضی نیز مواجه است.
تأثیر اختلال بیش فعالی بر یادگیری
اختلال کمبود توجه و بیش فعالی به شکل‌های مختلف بر یادگیری تأثیر می‌گذارد. افراد مبتلا به این اختلال، علاوه بر کاهش عملکرد اجرایی با موارد زیر مواجه می‌شوند:
- مشکل در توجه کردن
- مقابله با عوامل مختلف برای انجام وظیفه
- ناتوانی در کنترل رفتارهای تکانشی
- عدم توجه به جزئیات
- ناتوانی در سازماندهی وظایف
بهتر است بدانید اختلال بیش فعالی ، نوعی اختلال عصبی است که می‌تواند بر یادگیری تأثیر مثبت بگذارد. به‌عنوان مثال، برخی از افراد مبتلا به این اختلال، بیش‌ازحد تمرکز می‌کنند. این ویژگی باعث می‌شود آن‌ها بتوانند روی موضوعات موردعلاقه خود با دقت بیشتری مطالعه و تحقیق داشته باشند.
تأثیر بیش فعالی و اختلال یادگیری بر بیمار
اختلالات یادگیری و بیش فعالی اغلب در مدرسه و به‌دلیل مشکلات تحصیلی کشف می‌شوند. بااین‌حال، اثرات آن‌ها فراتر از محیط کلاس هستند. در ادامه به بررسی اثرات اختلالات یادگیری و بیش فعالی بر زندگی بیمار میپردازیم:
- می‌توانند بر روابط خانوادگی، زندگی خصوصی و شغل بیمار تأثیر بگذارند.
- باعث کاهش عزت نفس و سلامتی عاطفی بیمار می‌شوند.
- باعث ایجاد مشکلاتی در برقراری رابطه و حفظ دوستی‌ها می‌شوند.
- باعث می‌شوند دانش‌آموز در یادگیری و نشان دادن دانش خود به روش سنتی مشکلاتی را تجربه کند.
- باعث بروز مشکلات رفتاری در مدرسه می‌شوند. به‌عنوان مثال، دانش‌آموزان نمی‌توانند به مدت طولانی روی صندلی بی‌حرکت بنشینند.
- باعث ناتوانی دانش‌آموزان در انجام فعالیت‌های راحت می‌شوند که درنتیجه، دانش‌آموز با انزوا و سرخوردگی مواجه می‌شود.
اختلالات یادگیری و بیش فعالی چگونه تشخیص داده می‌شوند؟
هنگامی که فردی بیش از یک بیماری داشته باشد، تشخیص بیماری دوم دشوارتر است؛ زیرا علائم بیماری با یکدیگر همپوشانی دارند. به همین دلیل اگر ابتدا اختلال نقص توجه و بیش فعالی در بیمار تشخیص داده شود، تشخیص اختلال یادگیری دشوار می‌شود؛ زیرا تمامی مشکلات به اختلال بیش فعالی ارتباط داده می‌شوند. به‌علاوه اختلال کمبود توجه و بیش فعالی در افراد مختلف به‌شکلی متفاوت بروز پیدا می‌کند. این امر درخصوص اختلالات یادگیری نیز صدق می‌کند. بنابراین این تفاوت‌ها تشخیص آن‌ها را دشوارتر می‌کند.
اختلال یادگیری نیز مانند بیش فعالی می‌تواند تحت تأثیر عوامل ژنتیکی ایجاد شود. پس اگر والدین مبتلا به این اختلال باشند، احتمال بروز آن در فرزند آن‌ها افزایش می‌یابد.
درمان اختلال بیش فعالی و اختلالات یادگیری
درمان همزمان دو اختلال از اهمیت زیادی برخوردار است. به‌عنوان مثال، اگر کودک شما برای درمان اختلال نقص توجه و بیش فعالی دارو مصرف کند، اختلال ناتوانی یادگیری همچنان ادامه خواهد داشت. همچنین اگر برای اختلال یادگیری به درمان بپردازد ولی به بیش فعالی توجه نکند، با مشکلات تمرکز و تکانشگری دست‌وپنجه نرم می‌کند. بنابراین توجه به درمان هر دو اختلال بسیار مهم است.
حتما بخوانید: درمان اختلال بیش فعالی
تحقیقات نشان می‌دهند تشخیص و حمایت صحیح می‌تواند به بهبود نتایج یادگیری کمک کند.
به یاد داشته باشید ابتلا به اختلال کمبود توجه و بیش فعالی و اختلال یادگیری به این معنی است که مغز شما متفاوت عمل می‌کند. این بدان معناست که نوع درمان و حمایت مناسب به فرد و نیازهای او بستگی دارد.
استراتژی‌هایی که می‌توانند به درمان بیمار کمک کنند عبارت‌اند از:
- آموزش درمورد بیش فعالی و اختلالات یادگیری: والدین و درمانگران باید اطلاعات کافی درمورد بیش فعالی و اختلالات یادگیری کسب کنند تا بتوانند به حمایت بهتر از بیمار بپردازند.
- بررسی استراتژی‌های مختلف: مدیریت برخی از ویژگی‌های اختلال بیش فعالی ممکن است به استراتژی‌های متفاوتی نیاز داشته باشد. بنابراین باید روش‌های مختلف را امتحان کنید تا بفهمید کدام روش برای شما مفیدتر است.
- استفاده از دارودرمانی: دارودرمانی برای برخی از افراد مبتلا به اختلال بیش فعالی مفید است. تحقیقات نشان می‌دهند داروهای بیش فعالی به موفقیت بیمار در یادگیری و تحصیل کمک می‌کنند.
- مراجعه به متخصصی باتجربه: سعی کنید به متخصصی مراجعه کنید که درزمینه بیش فعالی و اختلال یادگیری تخصص دارد. او می‌تواند اطلاعات زیادی درمورد اختلالات و روش‌های درمانی در اختیار شما قرار دهد.
چگونه به کودک مبتلا به اختلالات یادگیری و بیش فعالی کمک کنیم؟
در حال حاضر، هیچ درمانی برای اختلالات یادگیری یا بیش فعالی وجود ندارد. بااین‌حال، برای کمک به کودکانی که دارای اختلال یادگیری، بیش فعالی یا هر دو هستند، کارهای زیادی می‌توان انجام داد. خدمات آموزش ویژه و درمان، دو مداخله رایج برای کمک به موفقیت دانش‌آموزان ازنظر تحصیلی و اجتماعی هستند.
هنگام پرداختن به این اختلالات، شناسایی علائم مشترکی که کودک تجربه می‌کند مهم است. علائمی که می‌توانند هم بخشی از اختلالات یادگیری و هم بیش فعالی باشند عبارت‌اند از:
- ناتوانی در سازماندهی
- دشواری در انتقال مهارت‌ها و دانش (به کارگیری راهبردهای آموخته‌شده در یک موقعیت در موقعیتی دیگر)
- بی‌توجهی و توانایی تمرکز (درحالی‌که این خود بخشی از اختلالات یادگیری نیست، می‌تواند درنتیجه ناامیدی و استرس کودک از مدرسه رخ دهد)
درک علائم مشترک به درمان بیماری کمک می‌کند؛ زیرا نقطه شروعی برای کمک به کودکان برای مقابله با دو اختلال چالش‌برانگیز است که بر زندگی آن‌ها تأثیر قابل‌توجهی دارند. پس از درک مشکلات منحصربه‌فرد کودک، باید اثرات اختلال نقص توجه و بیش فعالی را از اختلالات یادگیری جدا کنیم. به این ترتیب، هر یک را می‌توان با تمرکز خاص مورد بررسی قرار داد. کمک به کودک برای یادگیری و سایر چالش‌ها جدا از حوزه‌های رفتاری و توجه می‌تواند بسیار مؤثر باشد. به این ترتیب، آن‌ها می‌توانند مهارت‌های فردی را تقویت کنند و بر خود و پیشرفت خود کنترل بیشتری داشته باشند.
خدمات گروه توانبخشی راه کمال برای بیش فعالی و اختلال یادگیری
منابع
مطالب مشابه
دلایل زیادی وجود دارد که چرا کودک مطابق با نقاط عطف رشدی تعیین شده راه نمی‌رود. برخی از نوزادان زودتر و برخی از نوزادان دیرتر از محدوده زمانی مورد نظر راه می روند.در بیشتر موارد، تأخیر در راه رفتن، بدون تأخیر در سایر زمینه‌های رشد نوزاد، باعث نگرانی نمی‌شود.
کاردرمانی دست کودک شکلی از کار درمانی است که بازتوانی دست‌ها، مچ دست و اندام فوقانی را پس از آسیب یا به‌دلیل بیماری‌ای مزمن انجام می‌دهد.
گفتاردرمانی در اوتیسم، بسته به فردی که تحت درمان قرار می‌گیرد، اشکال مختلفی دارد. گفتار درمانگران به کودکان مبتلا به اتیسم کمک می‌کنند دایره لغات خود را گسترش دهند و مهارت‌های کلامی را بهبود بخشند.
علائم ADHD در دختران اغلب به‌عنوان ویژگی‌های شخصیتی تلقی می‌شوند. به همین دلیل است که اغلب نادیده گرفته یا توجیه می‌شوند. اگر بیش فعالی در دختران تشخیص داده نشود، می‌تواند به مشکلاتی مانند عدم تطبیق شرایط در کلاس درس، عزت نفس پایین و سرزنش خود منجر شود. حتی می‌تواند سلامت روان را تا بزرگسالی تحت تأثیر قرار دهد.
رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT) به‌طور مؤثر به درمان اضطراب، افسردگی، و اختلال بی‌نظمی خلقی اخلال‌گرانه (DMDD) در کودکان کمک می‌کند. این روش با آموزش تکنیک‌هایی به کودکان برای تنظیم احساسات و رفتارهایشان کار می‌کند.
کاردرمانگران نقش حیاتی در راهنمایی کودکان قطع عضو در فرایند توانبخشی، به‌ویژه در استفاده از وسایل پروتزی ایفا می‌کنند. مشارکت آن‌ها از همان مرحله پیش از عمل جراحی آغاز می‌شود و بر مدیریت زخم و توصیه‌هایی برای تجهیزات تطبیقی تمرکز دارد که بیماران را برای جراحی آماده می‌کند.
اتیسم غیرکلامی زمانی است که کودک مبتلا به اوتیسم صحبت نمی‌کند، اما ممکن است انواع صداهای آوایی را تولید کند. اوتیسم غیرکلامی به این معنی نیست که کودک نمی‌تواند تعامل داشته باشد، یا کلمات و گفتار را درک کند. بلکه به این معناست که آن‌ها قادر به استفاده از زبان کلامی برای برقراری ارتباط نیستند.
لکنت زبان اختلالی گفتاری است که عضلات مورد استفاده برای صحبت کردن، به‌طور غیرقابل کنترلی منقبض شده یا حرکت می‌کنند و باعث مکث، صداهای ناخواسته و گیر کردن روی کلمات می‌شود.
کلاترینگ با ویژگی‌هایی مانند صحبت کردن بسیار سریع و استفاده از کلمات پُرکننده مانند «اِم» و «آه» همراه است. استفاده گاه‌به‌گاه از این کلمات در گفتار منسجم کاملاً عادی است، اما درصورت ابتلای کودک به این وضعیت، این ویژگی‌ها به عادتی همیشگی تبدیل شده و اغلب مانع از درک صحبت‌های او توسط دیگران می‌شوند.
زمانی که فردی اختلال لیسپ دارد، زبان خود را به گونه‌ای قرار می‌دهد که جریان هوای لازم برای تولید صداهای «س» و «ز» را مسدود یا تحریف می‌کند. این تحریف جریان هوا باعث می‌شود کودک به‌صورت نوک زبانی حرف بزند.
با گذشت زمان، کودکان مبتلا به سندرم رت مشکلات فزاینده‌ای در استفاده از عضلات کنترل‌کننده حرکت، هماهنگی و ارتباط پیدا می‌کنند. سندرم رت همچنین می‌تواند باعث تشنج و ناتوانی‌های ذهنی شود.
سندرم تورت، اختلالی است که بر سیستم عصبی تأثیر می‌گذارد و باعث ایجاد تیک می‌شود. تیک‌ها، حرکات یا صداهایی هستند که کودک بارها و بارها تکرار می‌کند و قادر به کنترل آن‌ها نیست. به‌عنوان مثال، کودکان مبتلا به سندرم توره ممکن است مدام گلوی خود را صاف کنند یا چشمک بزنند.
تشخیص اولیه کف پای صاف در کودکان اغلب توسط متخصصان اطفال انجام می‌شود. اگر فرزند شما هیچ درد یا علائم دیگری را تجربه نکند، معمولاً نیازی به آزمایش بیشتر نیست. کودکانی که علائم دارند باید توسط متخصصان ارتوپدی کودکان معاینه شوند.